Hukuk Genel Kurulu         2017/2962 E.  ,  2021/882 K.

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

1. Taraflar arasındaki “işçilik alacağı” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Manisa 2. İş Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar davalı Gediz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı kısmen direnilmiştir.

2. Direnme kararı davalı Gediz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ve davalı müflis ... Elektrik İnşaat Nakliyat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi adına iflas idare memurluğu vekili tarafından temyiz edilmiştir.

3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ

Davacı İstemi:

4. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 04.11.2011 tarihinden iş sözleşmesinin haksız feshedildiği 02.11.2013 tarihine kadar Gediz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketinden (GEDAŞ) elektrik dağıtım şebekelerinde arıza, onarım ve bakım işlerini ihale usulü ile alan ... Elektrik İnşaat Nakliyat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketinde (... Ltd. Şti.) elektrik teknisyeni olarak çalıştığını, davalılar arasında asıl-alt işveren ilişkisi bulunduğunu, ücretinin asgari ücretin %60 fazlası olan müvekkiline sürekli fazla çalışma yaptırıldığını, özel şartnamede elektrik kuvvetli akım tesislerinde yüksek gerilim altında çalışma izin belgesi (ekat) eğitim programının giderlerinin yüklenici firma tarafından karşılanarak personele programın tamamlatılacağının belirtilmesine rağmen müvekkilinden davalı ... Ltd. Şti’nin ekat program bedeli olan 1.200TL’yi aldığını ve geri ödemediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları, yol, yemek, fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil, hafta tatili ve ekat ücreti alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.

5. Davacı vekili talep ettiği işçilik alacaklarının miktarının belirtilmesi konusunda verdiği dilekçesinde; kıdem tazminatı olarak 2.000TL, ihbar tazminatı olarak 1.000TL, fazla çalışma ve genel tatil ücreti olarak 200TL ile ekat ücreti olarak 3.800TL davalılardan talep etmiştir.

Davalı Cevabı:

6.1. Davalı ... Elektrik İnşaat Nakliyat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi vekili cevap dilekçesinde; yetki, zamanaşımı itirazında bulunduklarını, müvekkilinin aldığı işin bitmesi üzerine davacı ile belirli süreli yapılan iş sözleşmesinin kendiliğinden sona erdiğini, ücretin bordroda yazan miktar kadar olduğunu, davacının fazla çalışma yapmadığını, hafta tatilini, genel tatillerini ve izinlerini kullandığı gibi çalışması hâlinde karşılığının ödendiğini, ekat eğitim masraflarının müvekkili tarafından karşılandığını, ayrıca ekat ücreti ödediğini iddia eden davacının bunu talep etmeden iki yıl boyunca müvekkili yanında çalışmasının da hayatın olağan akışına aykırı olduğunu belirterek davanın reddi gerektiğini savunmuştur.

6.2. Davalı Gediz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi vekili cevap dilekçesinde; husumet itirazında bulunduklarını, davacının iddialarının haksız olduğunu, ekat eğitim ücretinin müvekkili şirket tarafından alınan bir ücret olmadığından müvekkilinin sorumlu tutulmasının da yasal olmadığını belirterek davanın reddi gerektiğini savunmuştur.

6.3. Davalı ... Elektrik İnşaat Nakliyat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi yargılama sırasında iflas etmiş, yargılamaya müflis ... Elektrik İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti. adına iflas idare memurluğundan alınan vekâletnameye istinaden vekil aracılığıyla devam olunmuştur.

Mahkeme Kararı:

7. Manisa 2. İş Mahkemesinin 25.09.2014 tarihli ve 2013/465 E., 2014/316 K. sayılı kararı ile; davalılar arasında asıl-alt işveren ilişkisi bulunduğu, iş sözleşmesi haklı bir nedene dayanmaksızın feshedilen davacının fazla çalışması ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığının tanık beyanları ile ispatlandığı, taraflar arasında ekat masraflarının yükleniciye ait olması gerektiği konusunda herhangi bir anlaşmazlık olmamakla birlikte miktarı konusunda net bir fiyat araştırılması yapılmamış olsa da bu belgeleri vermeye yetkili kuruluşların internet sayfalarında kurs ücretlerinin miktarının belirtildiği, davacının ödediğini iddia ettiği 3.800TL'lik bedelin de mevcut bedellerin altında olduğu, bu ücretin davalı tarafça ödenmesi gerektiği, fakat davalının sunmuş olduğu ücret bordrolarında böyle bir ödemeye rastlanmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı:

8. Manisa 2. İş Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı GEDAŞ vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

9. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince 02.03.2016 tarihli ve 2014/32997 E., 2016/6129 K. sayılı kararı ile; davalı GEDAŞ vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra; “… 2-Davacı işçinin fazla çalışma ücretine hak kazanıp kazanmadığı hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.

…Somut olayda, mahkemece, fazla mesai alacağı talebi hüküm altına alınmış ise de, karar dosya içeriğine uygun düşmemektedir. Davacı ile aynı işyerinde çalışan tanıkların ifadelerinden ve dosya içeriğinden, işyerinde üçlü vardiya sistemi uygulandığı, haftalık çalışma süresinin kırkbeş saati aşmadığı anlaşılmaktadır. Davacının arızi olarak yaptığı fazla çalışmalara ilişkin ücretlerinde ödendiğinin ücret bordrolarından anlaşılmasına göre mahkemece, fazla mesai ücret talebinin reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

3-Davacı işçinin genel tatil ve ulusal bayram günlerinde çalışma karşılığı ücretlere hak kazanıp kazanmadığı hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur..

…Somut uyuşmazlıkta; davalı işveren tarafından dosya içerisine sunulan ücret bordrolarında, bazı genel tatil çalışma karşılığı ücret tahakkuklarının bulunduğu,bodroların ihtirazi kayıt konulmaksızın imzalandığı görülmektedir.Bu halde, mahkemece, davacının ulusal bayram ve genel tatil ücret alacağının imzalı bordrolarda tahakkuk bulunan dönemler dışlanarak hesaplanması gerekirken yazılı şekilde eksik inceleme ile hüküm kurulması ayrı bir bozma sebebi olarak kabul edilmiştir.

3(4)-Davacının aldığı EKAT (Elektrik Kuvvetli Akım Tesislerinde yüksek Gerilim Altında Çalışma İzin Belgesi) eğitim ücreti taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.

Somut olayda, davacı ekat eğitim ücreti talebinde bulunmuştur. Söz konusu belge çalışanın hizmet sözleşmesi ile işyerinde kendisine verilen görevleri yerine getirmesi açısından aranan bir belge olup, davacı işçi buna dair ücretin kendisi tarafından karşılandığını iddia etmiştir.Davacı vekili müvekkilinin işe girerken Ekat belgesi ücreti adı altında davalıya 1.200,00 TL ücret ödemesi yaptığını iddia etmiş, bu kapsamda dava dilekçesine eklenen davalı işverenin kaşe ve imzasını içeren '' ekat ve iş güvenliği eğitimi için ...'dan 1.200,00 TL aldım '' yazılı belgeyi dosyaya sunmuştur. Dosya kapsamından, davacı yanca ekat eğitimi için işverene 1.200,00 TL ödemenin yapıldığı, bunun aksine bilgi, belge ve iddianın davalı yanca ortaya konulmadığı anlaşılmaktadır. Ancak davacının ücretinden bu meblağ dışında bir kesintinin yapıldığı veya davacı tarafça işverene bunun haricinde başkaca bir ödeme yapıldığının davacı tarafça ispatlanamadığının anlaşılmasına göre ekat ücret alacağının 1.200,00 TL olduğunun kabulü gerekirken yazılı şekilde 3.800,00 TL ye hükmedilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…” gerekçeleri ile karar bozulmuştur.

Direnme Kararı:

10. Manisa 2. İş Mahkemesinin 02.03.2017 tarihli ve 2016/236 E., 2017/69 K. sayılı kararı ile; Yargıtay bozma kararının (2) ve (3). bentlerinde belirtilen bozma nedenlerine uyularak fazla çalışma ücret alacağının reddine, genel tatil ücret alacağının ek bilirkişi raporundaki tutar üzerinden hüküm altına alınmasına karar verildikten sonra, önceki karar gerekçelerinin yanında, davalı ... Ltd. Şti. tarafından ekat ücretinin ödendiği beyan edilmiş ise de, bu ödemenin eğitim kurumuna kendileri tarafından yapıldığına dair herhangi bir belge sunulmadığı, davacı işçinin girdiği işte çalışabilmesi için elektrik kuvvetli akım tesislerinde yüksek gerilim altında çalışma izin belgesini temin ettiği, TEDAŞ A.Ş Elektrik Dağıtım Şebekelerinde Arıza, Bakım ve Onarım İşleri Özel Şartnamesinin 17. maddesinin 1. fıkrasında, çalışacak işçilerin ekat programını tamamlaması gerektiği, aynı Şartnamenin 17. maddesinin 2. fıkrasında da ekat masraflarının yüklenici firmaya ait olduğunun belirtildiği, yüklenici firma olan davalı ... Ltd. Şti. tarafından da ekat eğitim ücretlerinin ödendiği ispatlanamadığı gerekçesiyle ekat eğitim ücretine ilişkin bozma nedeni yönünden önceki hükümde direnilmiştir.

Direnme Kararının Temyizi:

11. Direnme kararı süresi içinde davalı GEDAŞ ve davalı müflis ... Ltd. Şti. adına iflas idare memurluğu vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK

12. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olayda elektrik kuvvetli akım tesislerinde yüksek gerilim altında çalışma izin belgesi eğitim ücreti olarak davacıdan alınan ücretin dosyadaki tüm deliller birlikte değerlendirildiğinde 1.200TL mi yoksa 3.800TL mi olduğu noktasında toplanmaktadır.

III. GEREKÇE

A. Davalı müflis ... Elektrik İnş. Nak. San. Ve Tic. Ltd. Şti. adına iflas idare memurluğunu vekilinin temyizi yönünden;

13. Bilindiği üzere hukukî yarar dava şartı olduğu kadar, temyiz istemi için de aranan bir şarttır. Somut olayda; davalı ... Ltd. Şti. vekili tarafından mahkemenin ilk kararı temyiz edilmediğinden, direnme kararını temyiz etmesinde hukukî yararı bulunmamaktadır. O hâlde davalı vekilinin temyiz isteminin hukukî yarar yokluğundan reddine karar verilmelidir.

B. Davalı Gediz Elektrik Dağıtım A.Ş. vekilinin temyizi yönünden;

14. Kural olarak herkes iddiasını kanıtlamakla yükümlüdür. Kendisine ispat yükü düşen taraf iddiasını ispat edemezse, kendisine ispat yükü düşmeyen diğer tarafın onun iddiasının aksini ispat etmesine gerek yoktur; o olgu ispat edilmemiş sayılır.

15. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun/HMK) konuya ilişkin ve “Somutlaştırma yükü ve delillerin gösterilmesi” başlıklı 194. maddesi uyarınca;

“(1) Taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırmalıdırlar.

(2) Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur”.

16. Taraflarca getirilme (hazırlama) ilkesinin uygulandığı davalarda deliller kural olarak taraflarca gösterilir, hâkim delillere kendiliğinden başvuramaz. Buna karşılık kendiliğinden (re’sen) araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda, hâkim davanın ispatı için gereken bütün delillere kendiliğinden başvurur; taraflar da duruşma bitinceye kadar delil gösterebilirler. Dava ile ilgili olguların hazırlanmasında, tarafların yanında, hâkimin de görevli olmasına, “kendiliğinden araştırma ilkesi” denir.

17. Dava malzemesinin taraflarca getirilme ilkesi, dava malzemelerinin mahkemeye kimin tarafından getirileceğiyle ilgili bir ilkedir. Buna göre, hâkim kendiliğinden, taraflarca ileri sürülmemiş vakıaları araştıramaz, hükmüne esas alamaz. Mahkeme sadece tarafların getirdiği vakıalara göre talep sonucunu inceleyip karar verir.

18. Bu aşamada, uyuşmazlık konusu olan ekat eğitim ücretine değinmek gerekmektedir.

19. Yüksek gerilim altında çalışacak olanlara belirli bir temel eğitim ve sınav sonucunda başarılı oldukları takdirde elektrik kuvvetli akım tesislerinde çalışma izin belgesi verilmektedir. Özellikle yüksek gerilim hatları ve trafolarda çalışmak isteyenlerin bu belgeyi almaları gerekmektedir.

20. Elektrik kuvvetli akım tesislerinde çalışma izin belgesi belirli bir ücret karşılığı bu eğitimi vermekle yetkili kılınmış kurumlar tarafından düzenlenen kurs sonucunda verilmektedir. Kurs merkezlerine başvurular genellikle belgeyi alan kişinin çalıştığı şirket tarafından yapılmaktadır. Kurs ücretinin kim tarafından ödeneceği ve ödenen miktarın ispatı ile ilgili olarak hukukî düzenlemelerde özel bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle ispatı genel hükümlere tabidir.

21. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 6. maddesi uyarınca, “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür”.

22. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)'nın “İspat yükü” başlığını taşıyan 190. maddesinde de;

“(1) İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.

(2) Kanuni bir karineye dayanan taraf, sadece karinenin temelini oluşturan vakıaya ilişkin ispat yükü altındadır. Kanunda öngörülen istisnalar dışında, karşı taraf, kanuni karinenin aksini ispat edebilir”

şeklinde düzenleme mevcuttur.

23. Yukarıda belirtilen maddenin birinci fıkrasında, ispat yükünün belirlenmesine ilişkin temel kural vurgulanmıştır. Buna göre, bir vakıaya bağlanan hukukî sonuçtan kendi lehine hak çıkaran taraf ispat yükünü üzerinde taşıyacaktır. İkinci fıkrada ise, karinelerin varlığı hâlinde ispat yükünün nasıl belirleneceği düzenlenmiştir.

24. Dolayısıyla ekat eğitim bedelini ödediğini iddia eden işçi kural olarak, bu iddiasını ispat etmek zorundadır.

25. Somut olayda, davacının davalı GEDAŞ ile diğer davalı ... Ltd. Şti. arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesine dayalı olarak davalı ... Ltd. Şti. işçisi olarak elektrik teknisyeni unvanı ile davalılar yanında çalıştığı anlaşılmaktadır.

26. Davacı elektrik teknisyeni olması sebebiyle Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğünün “AG-YG(OG) Elektrik Dağıtım Şebekelerinde Arıza Onarım ve Bakım İşleri Özel Şartnamesi”nde 15. maddesinde yapılan düzenleme gereği elektrik kuvvetli akım tesislerinde çalışma izin belgesine sahip olmak zorundadır. Yine özel şartnamenin 17. maddesinde bu izin belgesini almak için verilecek eğitimin tüm giderleri yüklenici tarafından karşılanmak suretiyle tamamlatılacağı belirtilmiştir. Dosya kapsamından ekat eğitim bedelinin özel şartnamede belirtildiği gibi yüklenici tarafından karşılanacağı konusunda taraflar arasında bir ihtilaf bulunmamaktadır.

27. Ancak, davacı vekili dava dilekçesinde ekat eğitim bedeli olan 1.200TL’nin müvekkili tarafından karşılandığını ve işveren tarafından geri ödenmediğini ileri sürmüştür. Ancak daha sonra sunduğu 06.03.2014 tarihli dilekçesinde ise ekat ücreti olarak 3.800TL talep ettiklerini belirtmiştir. Davalılardan ... Ltd. Şti. vekili bu ücretin müvekkili tarafından karşılandığını, diğer davalı GEDAŞ vekili ise bu ücretten sorumlu olmadıklarını savunmuştur.

28. Her ne kadar davacı vekili ekat eğitim bedeli olarak ödedikleri bedelin 3.800TL olduğunu ileri sürmüşse de ispata yönelik olarak müvekkilinden sadece 1.200TL alındığına ilişkin bir belge sunmuştur. Dosya içerisinde 3.800TL’nin tamamının alındığına ilişkin delil bulunmamaktadır.

29. Öte yandan davalı ... Ltd. Şti. vekili ekat ücretinin müvekkili tarafından karşılandığını ispatlayamadığı gibi davacının ödediğini belirttiği 1.200TL’nin iade edildiğini dair bir delil de sunmamıştır.

30. Sonuç itibariyle, davacı ekat ücreti olarak davalı ... Ltd. Şti’ye ödediği bedelin 1.200TL’den fazla olduğunu ispatlayamamıştır. Mahkemece, davacının ekat ücret alacağının 1.200TL olduğunun kabulü gerekmektedir.

31. Ayrıca, direnme kararının başlık kısmında dava tarihi 18.12.2013 olduğu hâlde 29.06.2016 olarak yazılmış ise de bu husus mahallinde düzeltilebilecek maddi hata niteliğinde olduğundan bozma nedeni yapılmamıştır.

32. Hâl böyle olunca, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırı olup direnme kararı bozulmalıdır.

IV. SONUÇ :

Açıklanan nedenlerle;

I. Davalı müflis ... Elektrik İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti. adına iflas idare memurluğunu vekilinin temyiz isteminin hukukî yarar yokluğundan REDDİNE (III-A),

İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,

II. Davalı Gediz Elektrik Dağıtım A.Ş. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Geçici 3. maddesi atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA (III-B),

İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,

Karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 01.07.2021 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.