22. Hukuk Dairesi 2016/17804 E. , 2016/22246 K.
DAVA : Davacı, derece... kademe tespiti, ücret farkı, yıpranma primi, yasal tediye ... akdi tediye alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığını belirterek, davacının davalı işveren işyerinde çalışırken 2010 yılında Türkiye ...- ...Sendikasına ... olduğunu...işyerinde uygulanan toplu... sözleşmelerinden yararlandırıldığını, ancak sanki... tarihte yeni ... girmiş gibi ücret... parasal haklarının belirlendiğini, intibakının... yanlış yapıldığını belirterek; Türkiye ...-...sendikasına ... olduğu tarihte yapılan intibakın yanlış olduğununu tespiti... kurumdan ayrıldığı tarih itibariyle bulunması gereken derece... kademesinin belirlenmesi... alması gereken yevmiyesinin tespitini; ayrıca ücret farkı, yıpranma primi farkı, ilave tediye... akdi ikramiye farkı alacaklarını istemiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, dava konusu taleplerin zamanaşımına uğradığını, davacının davalı idarede geçici işçi olarak ... başladığını... ......2010 tarihli protokol ... sürekli işçi kadrosuna dahil edildiğini, ...protokolde sürekli işçi kadrolarına intibakların toplu... sözleşmesi hükümleri... dikkate alınarak yapılacağının düzenlendiğini, dolayısıyla davacının intibaka ilişkin iddialarının hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, davacı ... ferdi sözleşme imzalanmış olup kendisine yapılan ödemelerin dikkate alınması gerektiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan deliller... bilirkişi raporuna dayanılarak, davalı idare tarafından davacının sendika üyesi olduğu tarih itibariyle derece... kademesinin yanlış belirlenmesi sebebiyle davacının çalıştığı hizmet süresine göre davacıya yapılan ödemelerde davacı aleyhine durum yaratıldığı... eksik ödeme yapıldığı gerekçesi ... davanın kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davalı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Taraflar arasında öncelikle çözümlenmesi gereken uyuşmazlık, davanın belirsiz alacak davası türünde açılabilmesi için gerekli şartları taşıyıp taşımadığı noktasında toplanmaktadır.
......2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'... .... maddesiyle, mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'... ... almayan yeni ... dava türü olarak belirsiz alacak... tespit davası kabul edilmiştir.
6100 sayılı Kanun... .... maddesine göre,
'(...Davanın açıldığı tarihte alacağın miktarını yahut değerini ... ...kesin olarak belirleyebilmesinin kendisinden beklenemeyeceği veya bunun imkânsız olduğu hâllerde, alacaklı, hukuki ilişkiyi... asgari ... miktar... ...değeri belirtmek suretiyle belirsiz alacak davası açabilir.
(...Karşı tarafın verdiği bilgi veya tahkikat sonucu alacağın miktarı veya değerinin ... ...kesin olarak belirlenebilmesinin mümkün olduğu anda davacı, iddianın genişletilmesi yasağına tabi olmaksızın davanın başında belirtmiş olduğu talebini artırabilir.
(...Ayrıca, kısmi ... davasının açılabildiği hâllerde, tespit davası... açılabilir... ...durumda hukuki yararın ... olduğu kabul edilir.'
Hükümet tasarısında ... almayan... madde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu tarafından, esasen baştan miktar veya değeri ... tespit edilemeyen ... alacakla ilgili ... arama durumunda olan kişinin, hukuk sisteminde karşılaştığı güçlüklerin bertaraf edilerek ... arama özgürlüğü çerçevesinde mümkün olduğunca... geniş şekilde korunmasının sağlanması gerekçesi üzerinde durularak ihdas edilmiş... nihayetinde kanunlaşmıştır.
Davanın belirsiz alacak davası türünde açılabilmesi için, davanın açıldığı tarih itibariyle uyuşmazlığa konu alacağın miktar veya değerinin ... ...kesin olarak davacı tarafca belirlenememesi gereklidir. Belirleyememe hali, davacının gerekli dikkat... özeni göstermesine rağmen miktar veya değerin belirlenmesinin kendisinden gerçekten beklenilmemesi durumuna... ...objektif olarak imkansızlığa dayanmalıdır.
Madde gerekçesinde 'Alacaklının... ... ... dava açması için, dava açacağı miktar... ...değeri ... ...kesin olarak gerçekten belirlemesi mümkün olmamalı... ......objektif olarak imkânsız olmalıdır. Açılacak davanın miktarı biliniyor yahut tespit edilebiliyorsa, böyle ... dava açılamaz. Çünkü, ... davada arandığı gibi, burada... hukukî yarar aranacaktır, böyle ... durumda hukukî yararın bulunduğundan ... edilemez. Özellikle, kısmî davaya ilişkin yeni hükümler... dikkate alınıp birlikte değerlendirildiğinde, baştan tespiti mümkün olan hâllerde... yola başvurulması kabul edilemez...şeklindeki açıklamayla, alacağın belirli veya belirlenebilir nitelikte olması durumunda, belirsiz alacak davası açılarak... davanın sağladığı imkanlardan yararlanmanın mümkün olmadığına işaret edilmiştir.
Alacağın hangi hallerde belirsiz, hangi hallerde belirli veya belirlenebilir olduğu hususunda kesin ... sınıflandırma yapılması mümkün olmayıp, ... ... davaya konu alacak bakımından somut olayın özelliklerinin nazara alınarak sonuca gidilmesi gereklidir.
6100 sayılı Kanun... .../...maddesinde, sorunun çözümünde ... gösterici mahiyette kriterlere ... verilmiştir. Anılan madde fıkrasında, karşı tarafın verdiği bilgi veya tahkikat sonucu alacağın miktarı veya değerinin ... ...kesin olarak belirlenebilmesinin mümkün olduğu anda davacının, iddianın genişletilmesi yasağına tâbi olmaksızın davanın başında belirtmiş olduğu talebini artırabileceği hüküm altına alınmış, madde gerekçesinde... 'karşı tarafın verdiği bilgiler... sunduğu delillerle... ...delillerin incelenmesi... tahkikat işlemleri sonucu (örneği bilirkişi... ...keşif incelemesi sonucu...belirlenebilme hali açıklanmıştır.
Davacının alacağının miktar veya değerini belirleyebilmesi için elinde bulunması gerekli bilgi... belgelere sahip olmaması... ...belgelere dava açma hazırlığı döneminde ulaşmasının... (gerçekten) mümkün olmaması... dolayısıyla alacağın miktarının belirlenmesinin karşı tarafın elinde bulunan bilgi... belgelerin sunulmasıyla mümkün hale geleceği durumlarda alacak belirsiz kabul edilmelidir.
Sırf taraflar arasında alacak miktarı bakımından uyuşmazlık bulunması, talep sonucunun belirlenmesinin davacıdan beklenemeyecek olması anlamına gelmez. Önemli olan objektif olarak talep sonucunun belirlenmesinin davacıdan beklenemeyecek olmasıdır.... Pekcanıtez, Belirsiz Alacak Davası, ... 2011.... 45.... Pekcanıtez/...Atalay/...Özekes, Medeni Usul Hukuku, 14. Bası, ... 2013.... ...). Sadece alacak miktarının taraflar arasında uyuşmazlık bulunması... ...tartışmalı olmasının belirsiz alacak davası açılması için yeterli sayılması halinde, neredeyse ... davaların belirsiz alacak davası olarak kabulü gerekir..., ......kanunun amacına aykırıdır. Çünkü, zaten uyuşmazlık bulunduğu için dava açılmakta... uyuşmazlık mahkeme önüne gelmektedir. Önemli olan davacının talebini belirli kılacak imkâna sahip olup olmadığıdır. Burada, alacağın belirlenebilir olması ... ispat edilebilirliğinin... ayrıca değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Davacının talep ettiği alacağı belirlenmesi objektif olarak mümkün, ancak belirlyebildiği alacağını ispat etmesi, kanunun öngördüğü şekilde ispatı (elindeki delillerle) mümkün değilse, burada... belirsiz alacak davası açılacağından ... edilemez. Çünkü, ... alacağın belirlenmesi ... onun ispatı ayrı şeylerdir. Davacı, talep konusu yaptığı alacağını ... ... şekilde belirleyebilir; ancak ... zaman ... ispat edecek durumda olmayabilir. Aksinin kabulü, ... ispat güçlüğü olan alacağı belirsiz alacağa dönüştürmek gibi, ... kanunun amacına ... ...genel ilkelere aykırı ... durumu ortaya çıkartabilir.
Alacağın miktarının belirlenebilmesinin, tahkikat aşamasında yapılacak delillerin incelenmesi, bilirkişi incelemesi veya keşif gibi sair işlemlerin yapılmasına bağlı olduğu durumlarda... belirsiz alacak davası açılabileceği kabul edilmelidir. ...... ki, ... davada bilirkişi incelemesine gidilmesi belirsiz alacak davasının açılabilmesi için yeterli değildir. ... davada bilirkişiye başvurulmasına rağmen davacı dava açarken alacak miktarını belirleyebiliyorsa, belirsiz alacak davası açılamaz.... Simil, Belirsiz Alacak Davası.... Bası, ... 2013.... ...).
Kategorik olarak, belirli ... ... davanın veya belirli kişilerin açtığı davaların baştan belirli veya belirsiz alacak davası olduğundan... ... edilemez. Belirsiz alacak davası, ...davaya ilişkin ölçütlerin somut olaya uygulanarak belirlenmesi gerekir.
Hakime alacak miktarının tayin... tespitinde takdir yetkisi tanındığı hallerde (...: 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu... 50, ...56...hakimin kullanacağı takdir yetkisi sonucu alacak belirli hale gelebileceğinden, davacının davanın açıldığı tarih itibariyle alacağın miktarını yahut değerini ... ...kesin olarak belirleyebilmesinin imkansız olduğu kabul edilmelidir. Örneğin, ...hukuku uygulamasında, Yargıtayca, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram... genel tatil ücreti alacaklarının yazılı belgelere... işyeri kayıtlarına dayanmayıp, tanık anlatımlarına dayanması halinde, hesaba esas alınan süre... alacağın miktarı nazara alınarak takdir edilecek uygun oranda takdiri indirim yapılması gerekliliği kabul edilmektedir. ...halde, tanık anlatımlarına dayanılarak hesaplanan alacak miktarından hakimin takdir yetkisine bağlı olarak yapılacak indirim oranı baştan belirli olmadığından, alacak belirsiz kabul edilmelidir.
6100 sayılı Kanun ... birlikte, yukarıda belirtilen çerçevede belirsiz alacak davası açma imkanı tanınarak belirsiz alacaklar bakımından ... arama özgürlüğü genişletilmiş; bununla bağlantılı olarak... hukuki yarar bulunmadan kısmi dava açma imkanı sınırlandırılmakla birlikte, tamamen kaldırılmamıştır.
Zaman zaman, 6100 sayılı Kanun ... birlikte kabul edilen belirsiz alacak davası ... kısmi davaya ilişkin yeni düzenlemedeki sınırın ... olarak tespit edilemediği, birinin diğeri yerine kullanıldığı görülmektedir. Oysa... ... davanın amacı... niteliği ayrıdır. Alacak, belirli veya belirlenebilir ..., belirsiz alacak davası açılamaz; ancak şartları varsa kısmi dava açılması mümkündür.
Kanunun kısmi dava açma imkanını sınırlamakla birlikte tamamen ortadan kaldırmadığı... gözetildiğinde, belirli alacaklar için, belirsiz alacak davası açılamasa..., şartları oluştuğunda... hukuki yarar bulunduğunda kısmi dava açılması mümkündür. Aksi halde, sadece... belirsiz alacak davası açma veya belirli ... alacak davası açma şeklinde ... imkandan ... edilebilir..., o zaman... kısmi davaya ilişkin 6100 sayılı Kanun... .... maddesindeki hükmün fiilen uygulanması ... konusu olamayacaktır. Çünkü, belirsiz alacak davasında zaten belirsiz alacak davasının sağladığı imkanlardan yararlanarak dava açılabilecek; şayet alacak belirli ... de... zaman sadece ... ... davası açılabilecektir. Oysa kanun koyucunun abesle iştigal etmeyeceği prensibi gereği, anılan maddeyle kısmi davaya ilişkin düzenleme yapıldığı düşünülerek... Kanundaki sınırlamalara dikkat edilerek kısmi dava açılabilecektir.
...noktada... ...açıklığa kavuşturulmalıdır..., şartları bulunmadığı halde dava dilekçesinde davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığı durumda davacıya herhangi ... süre verilmeden hukuki yarar yokluğundan davanın reddi yoluna gidilmelidir. Çünkü, alacağın belirlenebilmesi mümkün iken, böyle ... davanın açılmasına Kanun izin vermemiştir. Böyle ... durumda, belirsiz alacak davası açmakta hukuki yarar yokluğundan dava reddedilmeli, ...... süre verilmemelidir. Zira, burada talep açıktır, ...sebeple 6100 sayılı Kanun... .../... maddesinin uygulanarak süre verilmesi mümkün değildir; aslında açılmaması gerektiği halde belirsiz alacak davası açılmış olduğundan, ...konudaki eksiklik... süre verilerek tamamlanamayacağından, dava hukuki yarar yokluğundan reddedilmelidir. Buradaki hukuki yarar, sonradan tamamlanacak nitelikte ... hukuki yarar değildir. Çünkü, dava açıldığında...sırada mevcut olmayan hukuki yarar...bunun... açıkça mahkemece bilindiği ... durumda, tamamlanacak ... hukuki yarar değildir. Aksinin kabulü, aslında açık olan talep sonucunun süre verilerek davacı tarafından değiştirilmesi... bulunmayan hukuki yararın sağlanması için davacıya... imkan sağlanması anlamına gelecektir..., buna usûl bakımından imkan yoktur, böyle ... durum taraflar arasındaki eşitlik ilkesine... aykırı olacaktır.... Pekcanıtez/...Atalay/...Özekes, Medeni Usul Hukuku, 14. Bası, ... 2013, ......). Bunun yanında, şayet açılan davada asgari ... miktar gösterilmişse... bunun alacağın ... bölümü olduğu anlaşılmakla birlikte, belirsiz alacak davası... yoksa belirli alacak olmakla birlikte kısmi dava... olduğu anlaşılamıyorsa, ...durumda 6100 sayılı Kanun... .../... maddesinin aradığı şekilde açıkça talep sonucu belirtilmemiş olacaktır. Talep, talep türü... davanın niteliği açıkça anlaşılamıyorsa, talep muğlaksa, aynı Kanun... .../2 maddesi gereğince, davacıya ... haftalık kesin süre verilerek talebinin belirsiz alacak davası..., yoksa kısmi dava... olduğunun belirtilmesi istenmelidir. Verilen... süreden sonra, davacının talebini açıklamasına göre ... ... izlenmelidir. Eğer talep, davacı tarafından belirsiz alacak davası şeklinde açıklanmış olmakla birlikte, gerçekte belirsiz alacak davası şartlarını taşımıyorsa... zaman yukarıdaki şekilde hareket edilmeli, hukuki yarar yokluğundan dava reddedilmelidir. Açıklamadan sonra talep belirsiz alacak davası şartlarını taşıyorsa, ...davanın sonuçlarına göre, talep kısmi davanın şartlarını taşıyorsa... kısmi davanın sonuçlarına göre dava yürütülerek karar verilmelidir (Dairemizin.......2012 tarih 2012/30463 esas 2012/30091 karar sayılı kararı).
6100 sayılı Kanun... .... maddesinde düzenlenen, davacının aynı davalıya karşı birbirinden bağımsız birden fazla asli talebini aynı dava dilekçesinde ileri sürmesi olarak tanımlanan davaların yığılması (objektif dava birleşmesi) halinde, talep sayısı sayısı kadar dava bulunduğu kabul edildiğinden... aynı Kanun... .../...maddesi uyarınca... ... ... talep bakımından ayrı ayrı hüküm verilmesi gerektiğinden, ...durumda... dava dilekçesinde ileri sürülen taleplerin belirsiz alacak olup olmadığının ... ... talep bakımından ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekecektir.
... ...açıklamalar sonucunda şunu belirtmek gerekir..., ...hukukundan kaynaklanan alacaklar bakımından baştan belirli veya belirsiz alacak davası şeklinde belirleme yapmak kural olarak doğru... mümkün değildir. ...sebeple... hukukunda... belirsiz alacak davasının açılabilmesi, ...davanın açılması için gerekli şartların varlığına bağlıdır. Eğer... şartlar varsa, ...hukukunda... belirsiz alacak davası açılabilir, yoksa açılamaz.... Simil, Belirsiz Alacak Davası.... Bası, ... 2013.... ...). Keza aynı ... kısmî dava için ... konusudur.
Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında eldeki davaya konu somut olayın özellikleri dikkate alınarak belirsiz alacak davası yönünden yapılan değerlendirmede;
Davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığı şüphesizdir. Uyuşmazlık konusu toplu... sözleşmesinden kaynaklanan ücret farkı, yıpranma primi farkı, ilave tediye... akdi ikramiye farkı alacakları bakımından; talep içeriğinden... açıkça anlaşıldığı üzere, davacı sendikaya ... olduğu... toplu... sözleşmesinden yararlanabileceği tarihi...çalışma süresini, ...... ödenen ücreti, toplu... sözleşmesi gereği alması gerektiğini iddia ettiği aylık ücret miktarını...ödenmesi gereken ücret farkı, yıpranma primi farkı, ilave tediye... akdi ikramiye farkı tutarını işyerinde uygulanan toplu... sözleşmesi hükümleri gereğince belirleyebilecek durumdadır. ...halde toplu... sözleşmesinden kaynaklı ücret farkı, yıpranma primi farkı, ilave tediye... akdi ikramiye farkı alacakları, belirsiz alacak değildir. Dava konusu edilen alacakların gerçekte belirlenebilir olmaları... belirsiz alacak davasına konu edilemeyecekleri anlaşılmakla, hukuki yarar yokluğundan davanın usulden reddi gerekirken yazılı şekilde esasa girilerek karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, ......2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
