9. Hukuk Dairesi 2016/13208 E. , 2020/3762 K.
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK (İŞ) MAHKEMESİ
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı ve davalılardan T.C. Sağlık Bakanlığı vekilleri tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
YARGITAY KARARI
A) Davacı isteminin özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin 05/09/2006-28/02/2009 tarihleri arasında davalı hastanenin diğer davalı taşeron şirketler bünyesinde işçi olarak çalıştığını, iş akdinin geçerli sebep gösterilmeden feshedildiğini, kullandırılmayan yıllık izinlerinin olduğunu, hafta sonları çalışmasının olduğunu, dini bayramların birinci günü hariç ve milli bayramlarda çalıştığını, bir kısım işçilik alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram genel tatil ücreti alacaklarını istemiştir.
B)Davalı cevabının özeti:
Davalı Bakanlık vekili, zamanaşımı itirazında bulunduklarını, davanın yanlış hasıma yöneltildiğini, müvekkili idarenin ihale makamı olduğunu, işçilerin işe alımında ve işten çıkartılmalarında veya emekli olmalarında idarenin herhangi bir etkisinin olmadığını, bu tür konularda alt işverenlerin İdarelerinden bağımsız hareket ettiğini, idarelerinin herhangi bir sorumluluğunun bulunmadığını, davacının diğer yüklenici şirketlere ihbarının gerektiğini, tüm sorumluluğun alt işverenlerde olduğunu, iddia ve taleplerin yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı ... Şirketi, davacının 01/02/2009-28/02/2009 tarihleri arasında şirketlerinde çalıştığını, istifa ederek iş aktinin sonlandığını, çalıştığı süreye ilişkin tüm haklarını aldığını, ibraname verdiğini, şirketlerinin hiç bir borcu bulunmadığını, iddia ve taleplerin yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
C)Yerel Mahkeme kararının özeti:
Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, davacının iş akdinin istifa nedeniyle sonlandırılıp sonlandırılmadığının ihtilaflı olduğu, davalı ... Şirketi’nin, davacının istifa etiğini iddia ederek istifa dilekçesi ve ekinde ibraname sunduğu, istifa dilekçesi matbu olduğu, ibranamenin miktar ve tarih içermediği, davacının bu davalının yanında yaklaşık 2 ay çalıştığı, davacının hizmet süresi matbu istifa dilekçesi dikkate alınarak davacının iş akdinin istifa suretiyle sonlandırılmadığı kabul edilerek davacının kıdem ve ihbar tazminatına ilişkin davası kabul edildiği, davalı Sağlık Bakanlığı’nın hizmet alım sözleşmeleri, davacının yardımcı iş mahiyetinde olan yaptığı iş birlikte değerlendirildiğinde İş Yasası’nın 2/6. maddesi gereği asıl işveren olduğu, davacı işçinin bilirkişi raporunda belirlenen süre ve kıdemi itibariyle yıllık izinlerinin kullandırıldığı veya karşılığının ödendiği davalı tarafça ispatlanamadığından davacının bu alacak kalemine ilişkin davası da kabul edildiği, genel tatil ücreti, hafta tatili ücreti, fazla çalışma ücreti taleplerine ilişkin olarak davalı işveren puantaj kaydı ve benzeri belge sunmadığı, bu nedenle tanık beyanlarına itibar edilmiş tanık beyanlarından davacının haftanın 6 günü 8-19 saatleri arasında mesai yaptığının kabul edildiği, davacının işyeri Devlet hastanesi olup davacının yemekhanede çalıştığı, hastanelerde yatan hastalar için 3 öğün yemek çıkarıldığı düşünüldüğünde davacının yemek saatleri itibariyle hem fazla çalışması hemde genel tatil çalışması olduğu, açıklanan gerekçeler ile davacının ...’nda 1 gün Kurban Bayramı’nda 2 gün tatil yaptığı diğer genel tatillerde çalıştığı, tanık beyanlarından davacının haftada 1 gün tatil yaptığı anlaşılmakla davacının bu alacak kalemine ilişkin davası reddedildiği, davacının ... isimli işyerinde Devlet hastanesinde çalışmasının olmadığı, ... isimli işverenin Devlet hastanesinin hiç bir yemek ihalesini almadığı anlaşılmakla bu işverene karşı açılan dava husumet yokluğu nedeniyle reddedildiği gerekçesi ile ... Tabldot Gıda İnş. Tem. Bil. Tur. San. Tic. Ltd. Şti'ne karşı açılan davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalılar bakımından davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
D)Temyiz:
Karar süresi içinde davacı vekili ve davalı Bakanlık vekili tarafından temyiz edilmiştir.
E)Gerekçe:
1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davacının ve davalı Bakanlık’ın aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Somut uyuşmazlıkta, hesaba esas hizmet süresi bakımından;
Hizmet döküm cetvelinde davacının 05/09/2006-06/10/2006 ve 06/12/2007-31/01/2009 tarihleri arası kaydı görünen 1079109 SGK sicilli işyerinin davalı Bakanlık ile ilgisi olup olmadığı dosya kapsamındaki belgelerden anlaşılamamaktadır.
Hizmet döküm cetvelinde davacının 01/02/2009-28/02/2009 tarihleri arası kaydı görünen ... SGK sicilli işyerinin davalı Bakanlık ile ilgisi olup olmadığı dosya kapsamındaki belgelerden anlaşılamamaktadır. Dosyadaki ibranamede bu işyeri ... Şirketi olarak gösterilmiştir. Davalı ... Şirketi 07/07/2014 ıslak havaleli dilekçesinde de davacının 01/02/2009-28/02/2009 tarihleri arasında şirketlerinde çalıştığını belirtmiştir.
Mahkeme tarafından, SGK’na müzekkere yazılarak, bu işyerlerine dair tüm belgeler, davacının bu işyerlerine ilişkin giriş -çıkış kayıtları, bu işyerlerinin hizmet alım/ ihale/ taşeronluk/ müteahhitlik ve sair bir sözlşemeye dayanıp dayanmadığı sorularak varsa bu işyerlerine dayanak sözleşmeler, ihale evrakı celbedilmelidir.
Ayrıca, davalı alt işverenin de aldığı işi alt işverene vermiş olması ihtimaline binaen, yukarıda belirtilen tarih aralıklarında Balıkesirdeki tüm Devlet hastanelerinde yemek pişirme dağıtım işini nasıl yaptıklarına ilişkin bilgi ve belgeler, hangi firmaya / alt işverene/ taşerona yaptırdıklarına/ ihale ettiklerine dair belgeler, hizmet alım sözleşmeleri, ihale evrakı davalı İdareden Mahkeme tarafından müzekkere ile istenmelidir.
Davacı asıl duruşmaya bizzat celbedilerek, yukarıda belirtilen dönemler hakkındaki resmi kayıtlar kendisine Mahkeme tarafından açıklanarak, kayıtlarda neden bu şekilde göründüğü, belirtilen tarih aralıklarında davalı Bakanlık’a bağlı kurumda / hastanede çalışıp çalışmadığı, nezdinde çalıştığı alt işverenin adı davacı asıla detaylıca açıklatılmalıdır. Davacı asıldan ayrıca, bu tarih aralıklarında çalıştığı Devlet hastanesinin / hastahanelerinin adı ve alt işverenin adı sorularak davalı İdareden o Devlet hastaneleri hakkında bir üst paragrafta belirtilen bilgi ve belgeler istenmelidir. Aynı hususlarda taraf vekillerinden de izahat alınmalıdır.
Aynı belgeler ve bilgiler, gerekmesi halinde yukarıda belirtilen tarih aralıklarında davacının çalıştığı belgeden görülen ya da bir tarafça ileri sürülen işyerlerinden /firmalardan da Mahkeme tarafından celbedilmelidir.
Tarafların beyanlarının gerektirmesi halinde sair yerlerden varsa ilgili belgeler de celbedilmelidir.
Gerekirse tanıklar bu konularda yeniden dinlenmelidir.
Celbedilecek bilgi ve belgeler, tanık beyanları ve tüm dosya kapsamı hep birlikte değerlendirilerek yukarıda belirtilen tarih aralıklarının hizmet süresine dahil edilip edilmeyeceği irdelenmelidir.
3-Hesaba esas hizmet süresi bakımından;
Hizmet döküm cetvelinde 2007 yılında yaklaşık 3,5 aylık bir süre için “kod 1” açıklaması ile prim ödenmeyen günler mevcuttur.
Bu prim ödenmeyen günler hizmet süresine dahil edilmiştir.
Mahkeme tarafından öncelikle, “kod 1” açıklaması ile prim ödenmeyen günlere ilişkin / dayanak tüm belgeler SGK’ndan celbedilmelidir.
Davacı asıl duruşmaya bizzat celbedilerek, yukarıda belirtilen dönem hakkındaki resmi kayıtlar kendisine Mahkeme tarafından açıklanarak, kayıtlarda neden bu şekilde göründüğü, belirtilen tarih aralıklarında davalı Bakanlık’a bağlı kurumda / hastanede çalışıp çalışmadığı, nezdinde çalıştığı alt işverenin adı davacı asıla detaylıca açıklatılmalıdır. Aynı hususlar taraf vekillerine de açıklatılmalıdır.
Tarafların/ vekillerinin beyanlarına göre sair yerlerden celbi gerektiği anlaşılan belge olur ise bu belgeler de celbedilmelidir.
İş Kanunu’nun 25/I maddesinde “(a) alt bendinde sayılan sebepler dışında işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74 üncü maddedeki sürenin bitiminde başlar. Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için ücret işlemez. ” hükmü yer almaktadır.
Toplanan bilgi ve belgelere göre “kod 1” açıklamaları bu eksik prim ödeme günlerinin ne kadarının hizmet süresine dahil edileceği ya da edilmeyeceği irdelenmelidir.
4-Hesaba esas hizmet süresi bakımından;
Hizmet döküm cetvelinde 19/09/2007-06/12/2007 tarihleri arasında yaklaşık 2 ay 20 günlük çıkış-giriş arası bir yerde çalışması görünmeyen boşluk mevcuttur.
Bu çıkış-giriş arasındaki bir yerde çalışması görünmeyen boşluk dönem hizmet süresine dahil edilmiştir.
Davacı asıl duruşmaya bizzat celbedilerek, yukarıda belirtilen dönemler hakkındaki resmi kayıtlar kendisine Mahkeme tarafından açıklanarak, kayıtlarda neden bu şekilde göründüğü, belirtilen tarih aralıklarında davalı Bakanlık’a bağlı kurumda / hastanede çalışıp çalışmadığı, nezdinde çalıştığı alt işverenin adı davacı asıla detaylıca açıklatılmalıdır.
Davacı asılın bu dönemde de aslında çalışmaya devam ettiğini ileri sürmesi halinde; davacı asıldan ayrıca, bu tarih aralıklarında çalıştığı Devlet hastanesinin / hastahanelerinin adı ve alt işverenin adı sorularak davalı İdareden o Devlet hastaneleri hakkında bir üst paragrafta belirtilen bilgi ve belgeler istenmelidir. Aynı hususlarda taraf vekillerinden de izahat alınmalıdır.
Mahkeme tarafından, SGK’na müzekkere yazılarak, varsa, davacının, taraf vekillerinin / davalıların beyanlarında geçen bu işyerlerine dair tüm belgeler, davacının bu işyerlerine ilişkin giriş -çıkış kayıtları, bu işyerinin hizmet alım/ ihale/ taşeronluk/ müteahhitlik ve sair bir sözleşmeye dayanıp dayanmadığı sorularak varsa bu işyerlerine dayanak sözleşmeler, ihale evrakı celbedilmelidir.
Ayrıca, davalı alt işverenin de aldığı işi alt işverene vermiş olması ihtimaline binaen, yukarıda belirtilen tarih aralıklarında Balıkesirdeki tüm Devlet hastanelerinde yemek pişirme dağıtım işini nasıl yaptıklarına ilişkin bilgi ve belgeler, hangi firmaya / alt işverene/ taşerona yaptırdıklarına/ ihale etiklerine dair belgeler, hizmet alım sözleşmeleri, ihale evrakı davalı İdareden Mahkeme tarafından müzekkere ile istenmelidir.
Aynı belgeler ve bilgiler, gerekmesi halinde yukarıda belirtilen tarih aralığında davacının çalıştığı belgeden görülen ya da bir tarafça ileri sürülen işyerlerinden /firmalardan da Mahkeme tarafından celbedilmelidir.
Tarafların beyanlarının gerektirmesi halinde sair yerlerden varsa ilgili belgeler de celbedilmelidir.
Gerekirse tanıklar bu konularda yeniden dinlenmelidir.
Celbedilecek bilgi ve belgeler, tanık beyanları ve tüm dosya kapsamı hep birlikte değerlendirilerek yukarıda belirtilen tarih aralığının hizmet süresine dahil edilip edilmeyeceği irdelenmelidir.
5-Hesaplamalara esas hizmet süresi bakımından;
Yukarıda, davacının hizmet dökümünde 01/02/2009-28/02/2009 tarihleri arası dönemde hizmet döküm cetvelinde çalışması görünen ... SGK sicilli işyeri hakkında yapılması gereken araştırmalar ve ibranamede bu işyerinin ... Şirketi olarak yazıldığı, davalı ... Şirketinin dosyaya mübrez dilekçesinin de aynı yönde olduğu belirtilmiştir.
Dairemiz tarafından aynı gün birlikte incelenen benzer nitelikteki Dairemizin 2016/16623 Esas sayılı dosyasında (Bandırma 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2014/355 Esas sayılı dosyası) mevcut bilgi ve belgeler ile eldeki dosyanın birlikte incelenmesinden, aşağıdaki sonuçlara ulaşılmaktadır;
01/01/2008-31/12/2010 arası için ... Şirketi ile hastane arasında hizmet alım sözleşmesi mevcuttur. Dairemizin 2016/16623 Esas sayılı dosyasındaki davalı ... Şirketi’nin beyan dilekçesine ve davalı ... Şirketi vekilinin temyiz dilekçesine göre davalı ... Şirketi ile davalı ... Şirketi arasında 2009-2010 yılları arasında asıl-alt işverenlik ya da iş ortaklığı bulunduğunun savunulduğu anlaşılmaktadır. Tüm bu verilere göre bu konularda araştırmanın derinleştirilmelidir.
Mahkeme tarafından, davalı ... Şirketi ile davalı ... Şirketi’nden 2009-2010 yıları arasında birbirleri ile yaptıkları davacının çalışmasına esas sözleşme, bu sözleşmenin hangi kurumun işine ilişkin olduğuna dair belgeler dahil kendi aralarındaki bu sözleşmeye ilişkin ve ayrıca özellikle kendi aralarındaki ilişkinin niteliğini gösteren her türlü belgeler celbedilmelidir. Gene, bu sözleşme kapsamında davacıyı hangi işyerinde çalıştırdıklarına ilişkin belgeler ile davacının bu işyerindeki çalışmasına ilişkin şahsi sicil dosyası davalı ... Şirketi’nden ve ... Şirketi’ndan celbedilmelidir.
... SGK sicilli işyerleri hakkında SGK’ndan işyerine dair belgeler, davacının bu işyerindeki giriş çıkış kayıtları, bu işyerinin hizmet alımı/ ihale/ taşeronluk/ müteahhitlik ve sair bir sözleşmeye dayanıp dayanmadığı sorularak varsa bu işyerlerine dayanak sözleşmeler, ihale evrakı celbedilmelidir.
Ayrıca, davalı alt işverenin de aldığı işi alt işverene vermiş olması ihtimaline binaen, yukarıda belirtilen tarih aralıklarında Balıkesirdeki tüm Devlet hastanelerinde yemek pişirme dağıtım işini nasıl yaptıklarına ilişkin bilgi ve belgeler, hangi firmaya / alt işverene/ taşerona yaptırdıklarına/ ihale etiklerine dair belgeler, hizmet alım sözleşmeleri, ihale evrakı davalı İdare’den Mahkeme tarafından müzekkere ile istenmelidir.
Davacı asıl duruşmaya bizzat celbedilerek, yukarıda belirtilen dönemler hakkındaki resmi kayıtlar kendisine Mahkeme tarafından açıklanarak, kayıtlarda neden bu şekilde göründüğü, belirtilen tarih aralıklarında davalı Bakanlık’a bağlı kurumda / hastanede çalışıp çalışmadığı, nezdinde çalıştığı alt işverenin adı davacı asıla detaylıca açıklatılmalıdır. Davacı asıldan ayrıca, bu tarih aralıklarında çalıştığı Devlet hastanesinin / hastahanelerinin adı ve alt işverenin adı sorularak davalı İdareden o Devlet hastaneleri hakkında bir üst paragrafta belirtilen bilgi ve belgeler istenmelidir. Aynı hususlarda taraf vekillerinden de izahat alınmalıdır.
Aynı belgeler ve bilgiler, gerekmesi halinde yukarıda belirtilen tarih aralıklarında davacının çalıştığı belgeden görülen ya da bir tarafça ileri sürülen işyerlerinden /firmalardan da Mahkeme tarafından celbedilmelidir.
Tarafların beyanlarının gerektirmesi halinde sair yerlerden varsa ilgili belgeler de celbedilmelidir.
Gerekirse tanıklar bu konularda yeniden dinlenmelidir.
Celbedilecek bilgi ve belgeler, tanık beyanları ve tüm dosya kapsamı hep birlikte değerlendirilerek, davalı ... Şirketi ile davalı ... Şirketi arasındaki ilişkinin niteliği, organik bağ, asıl-alt işverenlik, iş ortaklığı, birlikte istihdam gibi bir durum olup olmadığı tespit edilmelidir. Bu tespitin yapılabilmesi için davalı ... Şirketi’nin ve davalı ... Şirketi’nin ilk tesis tarihlerinden itibaren ticaret sicili kayıtları, devir, birleşme, ünvan değişikliği gibi geçirdikleri durumlara, ortaklarının ve yetkililerinin kimler olduğuna, işyeri adreslerinin neresi olduğuna, iştigal konularına dair belgeler ve ortaklarının, yetkililerinin, işyeri adreslerinin, iştigal konularının bu şirketlerin ilk tesis tarihinden itibaren geçirdikleri değişimlere ilişkin belgeler, bu şirketlerin varsa şubelerine ilişkin olarak aynı belgeler şubelerin ilk tesis tarihinden itibaren celbedilmelidir.
Böylelikle 01/02/2009-28/02/2009 tarih aralığında, davalı ... Şirketi ve davalı ... Şirketi arasındaki ilişkinin niteliği, organik bağ, asıl-alt işverenlik, iş ortaklığı, birlikte istihdam gibi bir durum olup olmadığı tespit edilmeli ve ayrıca davalı Bakanlık ile davalı ... Şirketi ve davalı ... Şirketi arasındaki ilişkinin niteliği de aynı şekilde belirlenmelidir.
Tüm bu araştırmalar sonucunda, 01/02/2009-28/02/2009 tarih aralığının hizmet süresinin, davalı Bakanlık’ın sorumlu olduğu hizmet süresine dahil edilip edilmeyeceği irdelenmelidir.
6-Kabul edilen hizmet süresinde bir değişiklik olması halinde bu durumun tüm alacak kalemlerine etkisi ayrı ayrı irdelenmelidir.
7-Fazla mesai ücreti ve ulusal bayram genel tatil ücretinde yapılan takdiri indirim oranları bakımından;
Dairemiz tarafından eldeki dosya ile aynı gün incelenen ve benzer nitelikli Dairemizin 2016/16623 Esas sayılı dosyasında bu iki alacak kaleminde yapılan %35’er oranda indirim makul görülmüştür. Eldeki dosyada yapılan %40’ar indirim yerine bu iki alacak kaleminden de %35’er oranda takdiri indirim uygulanmalıdır.
8-Dairemiz tarafından aynı gün birlikte incelenen Dairemizin 2016/16623 Esas ve 2016/13208 Esas sayılı dosyaları (Bandırma 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2014/355 Esas ve 2014/356 esas sayılı dosyaları) birbirini ilgilendirebilecek bilgi ve belgeler olup olmadığının denetlenmesi, her iki dosyada da doğru ve çelişkiden uzak sonuca ulaşılması bakımından birlikte incelenmeli ve aynı bilirkişiye tevdi edilerek her iki dosya için bilirkişi raporları her iki dosyadaki bilgi ve belgeler birlikte değerlendirilerek hazırlanmalıdır.
F)SONUÇ:
Temyiz olunan kararın yukarda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA , peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 05/03/2020 günü oybirliğiyle karar verildi.
