3. Hukuk Dairesi 2021/7304 E. , 2021/12756 K.
19. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN 2000/159 E.
Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde görülen alacak davasının Ankara 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/150 esas sayılı asıl dava yönünden davacının davalılar ..., ..., ... (...) ve ... ile mirasçıları aleyhine açtığı davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ..., ... hakkında açtığı davanın kabulüne, birleşen 19. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/159 esas sayılı dava yönünden davacının davalılar ..., ..., ..., ... ve mirasçıları aleyhine açtığı davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Danışmanlık Medikal Ltd. Şti., ..., ..., ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne, birleşen 11. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/154 esas sayılı dava yönünden davacının davalılar ..., ... ve mirasçıları hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ... (...), ..., ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne, birleşen 32. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/147 esas sayılı dava yönünden davacının davalılar ..., ... hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Danışmanlık Medikal Ltd. Şti., ..., ... hakkında açtığı davanın
kabulüne, birleşen 17. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/170 esas sayılı dava yönünden davanın kabulüne,birleşen 13. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/154 esas sayılı dava yönünden davanın kabulüne,birleşen 14. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/150 esas sayılı dava yönünden davacının davalılardan ... hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Danışmanlık Medikal Ltd. Şti., ..., ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne,birleşen 18. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/155 esas sayılı dava yönünden davacının davalılardan ..., ... ve mirasçıları hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ... (...), ..., ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne,birleşen 7. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/158 esas sayılı dava yönünden, davacının davalılardan ..., ..., ... ve mirasçıları hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ... (...), ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne, birleşen 15. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/157 esas sayılı dava yönünden davanın kabulüne,birleşen 9. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/156 esas sayılı dava yönünden, davacının davalılardan ..., ..., ... ve mirasçıları hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ... (...), ..., ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne dair verilen karar hakkında bölge adliye mahkemesi tarafından yapılan istinaf incelemesi sonucunda;davalılar ..., ... ... ve ...'in istinaf başvurusunun HMK’nin 353/1/b/1. maddesi gereğince ayrı ayrı esastan reddine yönelik olarak verilen kararın, süresi içinde asıl ve birleşen davalar davacı vekili , asıl ve birleşen davalar davalısı ... vekili,asıl ve birleşen davalar davalısı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Asıl davada; davacı vekili, davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalıların sahte reçete ve rapor düzenlemek suretiyle davacı ... zarara uğrattığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 1.290,30 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalılar; ... ..., ..., ..., ... ve ..., ... ve dahili davalı ... davanın reddini dilemişlerdir.
Birleşen Ankara 19. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/159 esas sayılı davada ;davacı vekili ,davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalı şirket ve şirket görevlileri tarafından yapılan sahtecilik sonucunda davacının zarara uğratıldığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 6.008,75 TL'nin davalılardan değişen oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalılar;..., ..., ... davanın reddini istemişler,diğer davalılar herhangi bir cevap vermemiştir.
Birleşen Ankara 11. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/154 esas sayılı davada; davacı vekili, davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalı şirket ve şirket görevlileri tarafından yapılan sahtecilik sonucunda davacının zarara uğratıldığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 4.002.45 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalılar ;... ..., ..., ..., Kemey davanın reddini dilemişler,diğer davalılar,herhangi bir cevap vermemişlerdir.
Birleşen 32. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/147 esas sayılı davada ;davacı vekili, davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda,davalıların sahte reçete ve rapor düzenlemek suretiyle davacı ... zarara uğrattığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 3.812.25 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalılar, herhangi bir cevap vermemişlerdir.
Birleşen 17. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/170 esas sayılı davada;davacı vekili, davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalı şirket ve şirket görevlileri tarafından yapılan sahtecilik sonucunda davacının zarara uğratıldığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 438,30 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalı ... ..., davanın reddini dilemiş;diğer davalılar ,herhangi bir cevap vermemişlerdir.
Birleşen 13. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/154 esas sayılı davada ; davacı vekili, davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalıların sahte reçete ve rapor düzenlemek suretiyle davacı ... zarara uğrattığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 2.298.85 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalılar; ..., ... ... davanın reddini istemişler,diğer davalılar herhangi bir cevap vermemişlerdir.
Birleşen 14. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/150 esas sayılı davada;davacı vekili, davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalı şirket ve şirket görevlileri tarafından yapılan sahtecilik sonucunda davacının zarara uğratıldığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 3.067.85 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalılar, davaya herhangi bir cevap vermemişlerdir.
Birleşen 18. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/155 esas sayılı davada;davacı vekili,davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalı şirket ve şirket görevlileri tarafından yapılan sahtecilik sonucunda davacının zarara uğratıldığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 6.238.75 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalılar ..., ... ve ... ... ..., ..., ..., ... Medikal Ltd . Şti. davanın reddini dilemişler, diğer davalılar herhangi bir cevap vermemişlerdir.
Birleşen 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/158 esas sayılı davada ;davacı vekili , davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalı şirket ve şirket görevlileri tarafından yapılan sahtecilik sonucunda davacının zarara uğratıldığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 6.270,95 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalılar; ...,...,... davanın reddini dilemişler,diğer davalılar,herhangi bir cevap vermemişlerdir.
Birleşen 15. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/157 esas sayılı davada ;davacı vekili, davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalı şirket ve şirket görevlileri tarafından yapılan sahtecilik sonucunda davacının zarara uğratıldığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 924,60 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalı ... ...,davanın reddini istemiş;diğer davalılar,herhangi bir cevap vermemişlerdir.
Birleşen 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/156 esas sayılı davada ;davacı vekili,davacı kurum müfettişleri tarafından hazırlanan soruşturma raporunda, davalı şirket ve şirket görevlileri tarafından yapılan sahtecilik sonucunda davacının zarara uğratıldığının tespit edildiğini, davalılar hakkında ceza davası açıldığını, davanın halen derdest olduğunu belirtmiş ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 935.67 TL'nin davalılardan değişken oranlardaki yasal faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiştir.
Davalılar; ... ..., ..., ...,... ve ... davanın reddini dilemişler,diğer davalılar, herhangi bir cevap vermemişlerdir.
İlk derece mahkemesince;Ankara 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2000/150 esas sayılı asıl dava yönünden davacının davalılar ..., ..., ... (...) ve ... ile mirasçıları aleyhine açtığı davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ..., ... hakkında açtığı davanın kabulüne, birleşen 19. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/159 esas sayılı dava yönünden davacının davalılar ..., ..., ..., ... ve mirasçıları aleyhine açtığı davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Danışmanlık Medikal Ltd. Şti., ..., ..., ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne, birleşen 11. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/154 esas sayılı dava yönünden davacının davalılar ..., ... ve mirasçıları hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ... (...), ..., ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne, birleşen 32. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/147 esas sayılı dava yönünden davacının davalılar ..., ... hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Danışmanlık Medikal Ltd. Şti., ..., ... hakkında açtığı davanın kabulüne, birleşen 17. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/170 esas sayılı dava yönünden davanın kabulüne,birleşen 13. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/154 esas sayılı dava yönünden davanın kabulüne,birleşen 14. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/150 esas sayılı dava yönünden davacının davalılardan ... hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Danışmanlık Medikal Ltd. Şti., ..., ... ve...hakkında açtığı davanın kabulüne,birleşen 18. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/155 esas sayılı dava yönünden davacının davalılardan ..., ... ve mirasçıları hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ... (...), ..., ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne,birleşen 7. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/158 esas sayılı dava yönünden, davacının davalılardan ..., ..., ... ve mirasçıları hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ... (...), ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne, birleşen 15. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/157 esas sayılı dava yönünden davanın kabulüne,birleşen 9. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2000/156 esas sayılı dava yönünden, davacının davalılardan ..., ..., ... ve mirasçıları hakkında açmış olduğu davanın reddine, davacının diğer davalılar ... Medikal Tekstil İnşaat Turizm Gıda İthalat İhracat San. Ltd. Şti., ..., ..., ... (...), ..., ... ve ... hakkında açtığı davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk derece mahkemesinin kararına karşı,davacı ve davalılar ..., ... ... ve ... istinaf kanun yoluna başvurmuşlardır.
Bölge adliye mahkemesince; davacı,davalılar ..., ... ... ve ... ' in istinaf başvurusunun esastan reddine dair verilen karar, davacı ve davalılar ..., ... ..., ... tarafından temyiz edilmiştir.
1-Yargılama süresince tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip bulunmaları usul hukukunun temel ilkelerindendir ve dava şartıdır. (6100 sayılı HMK m.114,1/d )
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 50. maddesi ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 8 ve 28. maddelerine göre, her gerçek kişi, yaşadığı sürece taraf ehliyetine sahiptir ve taraf ehliyeti,çocuğun sağ olarak bütünüyle doğduğu anda başlar,ölümle sona erer. Bu nedenle, ölmüş kişinin taraf ehliyeti yoktur.
Dava tarihinden önce ölmüş kişi adına dava açılamayacağı gibi dava tarihinden önce ölmüş kişiye karşı açılmış olan bir dava, o kişinin mirasçılarına tebligat yapılmak suretiyle, mirasçılara karşı da sürdürülemez.
Dava devam ederken taraflardan birinin ölmesi halinde, ölen kişinin taraf ehliyeti son bulur. (4721 sayılı TMK m. 28/1) Bu nedenle, davaya ölen tarafa karşı veya onun tarafından devam edilmesine imkan yoktur. Ölen tarafın mirasçılarına karşı veya onun mirasçıları tarafından davaya devam edilip edilmeyeceğinin tespiti için, bir ayrım yapmak gerekir.
Yalnız öleni ilgilendiren, yani mirasçılarına geçmeyen haklara ilişkin davalar, tarafın ölümü ile konusuz kalır; bu davalara ölen tarafın mirasçılarına karşı (veya mirasçıları tarafından) devam edilmesine imkan yoktur. Yalnız ölen tarafı ilgilendirmeyen, yani mirasçıları da ilgilendiren, mirasçıların mal varlığı haklarını etkileyen davalar, tarafın ölümü ile konusuz kalmaz. Bu davalara, ölen tarafın mirasçılarına karşı (veya mirasçıları tarafından) devam edilir. Bunlar malvarlığı haklarına ilişkin davalardır. Bu halde, ölen tarafın mirasçıları, davayı mecburi dava arkadaşı olarak hep birlikte takip ederler.
Taraflardan birinin ölümü halinde, mirasçılar mirası kabul veya reddetmemişse, bu hususta kanunla belirlenen süreler geçinceye kadar dava ertelenir. Bununla beraber hâkim, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, talep üzerine davayı takip için kayyım atanmasına karar verebilir. (6100 sayılı HMK m. 55)
Öte yandan; yargılama sırasında taraflardan birinin ölmesi halinde, ölen tarafın ehliyeti sona ereceğinden, ölen tarafın vekili varsa ölüm ile vekalet ilişkisi de kural olarak sona erer (TBK m.43/1, 513/1). Vekilin davaya devam etmesi mümkün olmayıp, sadece bu kişinin mirasçıları tarafından davaya devam edilebilir.
Somut olayda; davalı ...’a ait nüfus kaydından, davalının yargılama sırasında 29/09/2016 tarihinde öldüğü, mirasçılarının yargılama aşamasında davaya dahil edilmeksizin, ölmeden evvel verilen vekaletnameye istinaden davalı vekili ile davaya devam edilip, işin esasına girilerek yazılı şekilde hüküm kurulduğu anlaşılmıştır. Taraf teşkili kamu düzenine ilişkin olup, mahkemece yargılamanın her aşamasında re'sen göz önünde bulundurulmalıdır.
Hal böyle olunca, mahkemece; yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular çerçevesinde, öncelikle yargılama sırasında vefat eden davalının mirasçılık belgesi getirtilerek, mirasçılarına usulüne uygun tebligat yapılıp, mirası reddetmeyen mirasçılarının mecburi dava arkadaşı olarak yöntemince davaya katılımı sağlanmak, mirasçılar davayı birlikte takip etmekten kaçınırlarsa terekeye temsilci tayin ettirmek suretiyle, taraf teşkili sağlandıktan sonra, hasıl olacak sonuca göre esas hakkında bir karar verilmesi gerekirken; taraf teşkili sağlanmaksızın, yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.
2-Bozma nedenine göre,davacı ve davalılar ...,... ...,...’in temyiz itirazlarının bu aşamada incelemesine gerek görülmemiştir.
İlk derece mahkemesi kararının, yukarıda açıklanan nedenlerle bozulmasına karar verilmiş olduğundan,HMK'nin 373. maddesinin birinci fıkrası uyarınca,iş bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin bölge adliye mahkemesi kararının da kaldırılmasına karar verilmiştir.
SONUÇ;Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK'nin 373. maddesinin birinci fıkrası uyarınca temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararının KALDIRILMASINA, aynı Kanununun 371. maddesi uyarınca, ilk derece mahkemesi kararının BOZULMASINA, ikinci bentte açıklanan nedenlerle davacı ve davalılar ..., ... ...,...’in diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, 09/12/2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.
