Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/1328 E. , 2022/1561 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/1328
Karar No:2022/1561
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- … İnşaat Turizm Nakliyat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
2- … Yol Yapı İnşaat Madencilik Ticaret ve
Sanayi Ltd. Şti. (İş Ortaklığı)
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Hatay Büyükşehir Belediyesi Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından 03/11/2020 tarihinde açık ihale usulüyle gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı '1'inci Bölge Antakya, Defne, Samandağ, Altınözü, Yayladağı İlçeleri Mahalle ve Cadde Yollarının Beton Asfalt Yapımı” ihalesine ilişkin olarak yapılan itirazen şikâyet başvurusu sonucunda davacıların da aralarında bulunduğu isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine dair 21/04/2021 tarih ve 2021/UY.II-874 sayılı Kamu İhale Kurulu (Kurul) kararının iptali istemiyle … İnşaat Taahhüt Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından açılan davada, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı ile dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi üzerine bu kararın uygulanması amacıyla tesis edilen 24/11/2021 tarih ve 2021/MK-452 sayılı Kurul kararın iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; dava konusu olayda, 21/04/2021 tarih ve 2021/UY.II-874 sayılı Kurul kararında, uyuşmazlığa konu ihaleye ait İdari Şartname çerçevesinde isteklilerin kendi malı olması istenen asfalt plentinin kapasitesinin 160 ton/saat olması gerektiği yönünde düzenlemeye yer verildiği ve bu düzenleme kapsamında kapasitenin en az ya da en çok ne olması gerektiğine yönelik bir belirleme yapılmadığı, bu açıdan istekliler tarafından yalnızca 160 ton/saat kapasiteli asfalt plentinin ihale kapsamında sunulabileceği, belirlenenin dışında kapasiteye sahip plentlerin kabul edilemeyeceği, dolayısıyla asfalt plenti kapasitesi 260 ton/saat olan davacı iş ortaklığının ve … İnşaat Taahhüt Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verildiği, söz konusu karara karşı açılan dava neticesinde ise … İdare Mahkemesi'nce 160 ton/saat kapasiteli bir plentin kapasitesinin 240 ton/saat kapasiteye çıkmasının mümkün olup olmadığı noktasında inceleme ve değerlendirme yapıldığı, asfalt plenti kapasitesi davacı iş ortaklığı ile aynı olan … İnşaat Taahhüt Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin (… ) teklifinin yeterlik kriteri olarak belirlenen plentin 160 ton/saat kapasitede olma şartını sağladığı sonucuna varılarak dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, ancak davalı idarece yalnızca … İdare Mahkemesi nezdinde dava açan … şirketinin teklifi yönünden düzeltici işlem belirlendiğinin görüldüğü, bu durumda, 2577 sayılı Kanun'un 28. maddesi gereğince idarenin, mahkeme kararlarının icaplarına göre gecikmeksizin işlem tesis etme mecburiyeti ve idari yargı kararlarının uygulanması hususunda, hüküm ile beraber kararın gerekçesinin de bağlayıcılığının bulunduğu, bu kapsamda davalı idarece dava konusu kararda, anılan Mahkeme kararının gerekçesi bir bütün olarak değerlendirilmek ve aynı ihale kapsamında aynı gerekçelerle teklifi değerlendirme dışı bırakılan şirketler yönünden eşit muamele ilkesi gereği inceleme yapılmak suretiyle Mahkeme kararının uygulanmasının sağlanması gerekirken yalnızca dava açan şirket yönünden değerlendirme yapılmasında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ... şirketi ile ilgili Mahkeme kararının uygulanmasını sağlamak adına bağlı yetki kapsamında dava konusu işlemin tesis edildiği, işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacılar tarafından, davalı idarenin ihalelerde yaşanan uyuşmazlıkların çözümü bakımından eşit muamele ilkesini uygulama görev ve yetkisinin bulunduğu, kararın usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Hatay Büyükşehir Belediyesi Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı'nca 03/11/2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen '1'nci Bölge Antakya, Defne, Samandağ, Altınözü, Yayladağı İlçeleri Mahalle ve Cadde Yollarının Beton Asfalt Yapımı' ihalesine ilişkin olarak İmfalt şirketi tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusu üzerine davalı idarece yapılan inceleme sonucunda … şirketi ve davacıların oluşturduğu iş ortaklığı dahil 5 isteklinin teklifinin asfalt plenti kapasitesi yönünden ihale dokümanına uygun olmadığından bahisle değerlendirme dışı bırakılması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine yönelik 21/04/2021 tarih ve 2021/UY.II-874 sayılı Kurul kararı alınmıştır.
...şirketi tarafından anılan Kurul kararının iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda, '(...)idare tarafından ihale dokümanında isteklilerin kendi malı olması istenen asfalt plentinin kapasitesinin 160 ton/saat olarak düzenlendiği, davacı tarafından, sunulan kapasite raporunda plent kapasitesinin 240 ton/saat olduğunun belirtildiği, davacının teklifinin yeterlik kriteri olarak belirlenen plentin 160 ton/saat kapasitede olma şartını sağladığı sonucuna varıl(dığı) ... Bu nedenle davacının yeterlik kriterini bu açıdan sağladığı anlaşıldığından, davalı idarece aksi yönde yapılan değerlendirmenin hukuka uygun bulunmadığı(...)' gerekçesiyle söz konusu Kurul kararının iptaline karar verilmiştir.
Mahkeme kararının uygulanmasını teminen tesis edilen dava konusu Kurul kararıyla, '1-Kamu İhale Kurulu'nun 21/04/2021 tarih ve 2021/UY.II-874 sayılı kararının, … İnşaat Taahhüt Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile ilgili (B) Bölümündeki değerlendirmelerin iptaline, 2- Anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, … İnşaat Taahhüt Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. yönünden 4734 sayılı Kanun'un 54. maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine...' karar verilmesi üzerine, davacılar tarafından söz konusu Mahkeme kararının uygulanmasında davalı idare tarafından yeniden karar alınırken, bahse konu 2021/UY.II-874 sayılı Kurul kararında eşit muamele ilkesi yönünden aynı gerekçeyle teklifi değerlendirme dışı bırakılan tüm isteklilerin tekliflerinin yine eşit muamele ilkesi gözetilerek yeniden değerlendirmeye alınması gerekirken, sadece dava açan isteklinin teklifinin değerlendirmeye alındığı iddiasıyla bu işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin bir hukuk devleti olduğu vurgulanmış; 138. maddesinin 4. fıkrasında, 'Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.'; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 'Kararların sonuçları' başlıklı 28. maddesinin 1. fıkrasında, 'Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemez.' kurallarına yer verilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 'Kuruma itirazen şikâyet başvurusu' başlıklı 56. maddesinin 2. fıkrasında, ' Kurum itirazen şikâyet başvurularını başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikâyet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler...' kuralı yer almıştır.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik'in 'Kurum tarafından inceleme' başlıklı 18. maddesinde, '... b) İhale veya ön yeterlik dokümanının verilmesi, başvuruların veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasıyla ilgili olarak ise, başvuru sahibinin iddiaları ve idarenin şikâyet üzerine aldığı kararda belirtilen hususlar ile itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği yönünden incelenir. (2) Eşit muamele ilkesi yönünden yapılacak incelemede; dayanağı bakımından, itiraz edilen işlemin diğer aday veya isteklilere ilişkin olarak da Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine bakılır...' kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdarenin, yargı kararının gereklerini aynen ve geciktirmeden yerine getirmesinin zorunlu olduğu konusunda kuşku bulunmamaktadır. Her türlü işlem ve eylemi yargı denetimine tâbi olan idarenin yargı kararlarına uyması ve bu kararların gereklerine göre işlem tesis etmek ya da eylemde bulunmak zorunda olması aynı zamanda Anayasa'nın 2. maddesinde yer alan 'hukuk devleti' ilkesinin de bir gereğidir.
Mahkemece, idarî işlemin iptaline karar verilmesi hâlinde, idare, iptal kararının amaç ve kapsamına göre yeni bir işlem yapmak ve iptal edilen işlemden doğan sonuçları ortadan kaldırmak ve önceki hukukî durumun geçerliğini sağlamak zorundadır. İdarenin, idarî yargı yerlerince verilen kararların uygulanıp uygulanmaması konusunda 'takdir yetkisi'ne sahip olmadığı, bu kararların doğruluğunu tartışma ve buna göre uygulama yetkisinin bulunmadığı, idarenin bu alandaki yetkisinin 'bağlı yetki' niteliğinde olduğu açıktır.
Diğer yandan yargı kararlarının uygulanması zorunluluğunu, kararların tam olarak yerine getirilmesini sağlamaya yönelik olarak değerlendirmek gerekmektedir. Yargı kararlarının uygulanması sırasında, kararın hüküm fıkrasıyla birlikte gerekçelerinin de gözetilerek işlem tesis edilmesi zorunludur.
Bireysel işlemler hakkında verilen iptal kararlarının etki alanı, dava konusu işlem ve varsa ona bağlı diğer işlemlerin etki alanı ile sınırlıdır. Dolayısıyla bu işlemlere karşı menfaati ihlâl edildiğinden bahisle dava açılması sonucunda idarî yargı yerlerince verilen iptal kararları üzerine idare, bu işlemlere karşı dava açanın işlemden önceki hukukî durumunun geri gelmesi için gereken işlemleri yapmakla yükümlüdür. Ancak, aynı ihale işlemi dolayısıyla menfaati ihlâl edilmekle birlikte Kamu İhale Kurulu kararın iptali istemiyle dava açmayanların iptal kararından somut olarak yararlanması söz konusu olmayacaktır.
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu ihaleye ilişkin olarak yapılan itirazen şikâyet başvurusu sonucunda 21/04/2021 tarih ve 2021/UY.II-874 sayılı Kurul kararı ile davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının da aralarında bulunduğu bazı isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına dair düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği, söz konusu Kurul kararının iptali istemiyle … şirketi tarafından açılan davada, anılan isteklinin ihale kapsamında istenilen asfalt plentine ilişkin yeterlik kriterini sağladığı belirtilerek hakkında tesis edilen Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı iptal kararının uygulanması amacıyla adı geçen şirket hakkında verilen yargı kararının gereklerine uygun olarak dava konusu işlemin tesis edildiği, UYAP üzerinden yapılan incelemede, davacılar tarafından tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılarak düzeltici işlem belirlenmesine dair 21/04/2021 tarih ve 2021/UY.II-874 sayılı Kurul kararının iptali istemiyle açılmış bir davanın bulunmadığı, bakılan davanın, bahsi geçen Kurul kararının iptali istemiyle açılan dava sonucunda verilen yargı kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla tesis edilen Kurul kararının, yargı kararı üzerine lehine düzeltici işlem belirlenen istekli ile aynı durumda olduklarından bahisle, eşit muamele ilkesi gereği tekliflerinin değerlendirmeye alınması gerektiği iddiasıyla açıldığı anlaşılmaktadır.
Davalı idarenin eşit muamele ilkesini, kendisine yapılan itirazen şikâyet başvurularını incelerken uygulamakla yükümlü olduğu, yargı kararı üzerine yapılan düzeltici işlem belirlenmesine ilişkin değerlendirmelerde ise, yargı kararında yer alan gerekçe ile sınırlı şekilde düzeltici işlem tesis edebileceği açıktır.
İhaleye ilişkin Kamu İhale Kurulu kararının iptali yönünde verilen mahkeme kararları uygulanırken idarece kararın hüküm fıkrasıyla birlikte gerekçeleri de gözetilerek davayı açan kişinin hukukî durumunun eski hâline getirilmesi yönünde işlem tesis edileceği, aynı durumda olsa bile bu işleme karşı dava açmayan kişilerin diğerlerine yönelik iptal kararından yararlanması ve bu kararın onlar hakkında da uygulanmasına imkân bulunmadığı dikkate alındığında, dava konusu ihalede aynı Kurul kararıyla teklifi değerlendirme dışı bırakılan diğer bir istekli tarafından açılan davada o istekli hakkında verilen iptal kararı üzerine yargı kararının uygulanması maksadıyla tesis edilen davaya konu Kurul kararında ''eşit muamele ilkesi'' gözetilerek davacıların oluşturduğu iş ortaklığının da teklifinin değerlendirmeye alınması yönünde düzeltici işlem belirlenmesi hukuken mümkün değildir. Bu itibarla söz konusu iptal kararının gerekçeleri doğrultusunda ve sadece davayı açan şirket hakkında düzeltici işlem belirlenmesi yönündeki dava konusu Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmadığından, işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen … -TL ilk derece yargılama giderinin davacılar üzerinde bırakılmasına,
5. Toplam … -TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … -TL vekâlet ücretinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara; istemleri hâlinde kullanılmayan temyiz aşamasında yatırılan … -TL yürütmeyi durdurma harcının davalı idareye, ilk derece aşamasında yatırılan … TL yürütmeyi durdurma harcının ise davacılara iadesine,
7. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
8. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 11/04/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
