Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2020/3223 E. , 2021/16 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/3223
Karar No:2021/16
TEMYİZ EDENLER : 1. (DAVALI) … Kurumu
VEKİLİ : Av. …
2. (DAVACI) ... OSB Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...
İSTEMİN_KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi ... İdarî Dava Dairesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: ... tarih ve ... sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle ... İdare Mahkemesi'nin ...esasına kayıtlı davada verilen 'yürütmeyi durdurma' kararı gereğince taraflar arasında yaşanan gecikme zammı/faiz oranına ilişkin ihtilaf konusunda Türk Ticaret Kanunu'nun ticari işler için belirlediği faiz oranının uygulanmasına ilişkin ... tarih ve ...sayılı Kurul kararı ile bu karara yapılan itirazın reddedilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Kurul kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve ... sayılı kararda; ... Organize Sanayi Bölgesinde bulunan katılımcıların doğal gaz ihtiyacını karşılamak üzere davacının tedarikçilerle doğal gaz tedarik anlaşması yaptığı, tedarikçiler ile davacı arasında doğal gaz taşıma bedeli nedeniyle fazladan alınan dağıtım taşıma bedelinin iadesine ilişkin uygulanacak faizin türünün açıklığa kavuşturulması için davacının Kurum'a ... tarih ve ...sayılı yazı ile görüş sorduğu, dağıtım şirketi tarafından yapılacak iade için iadesi gerçekleşecek bedelin gecikme zammı oranının Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği'nde de belirtilen 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un (AATUHK) 51. maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranı olarak uygulanması gerektiği, ... ile ... OSB arasında yapılacak iade işlemi için ise taraflar arasında imzalanmış olan alım-satım sözleşmesi hükümlerine göre işlem yapılabileceğinin Kurum tarafından 10/11/2016 tarih ve 53858 sayılı yazı ile davacıya bildirildiği, söz konusu yazı üzerine davacının ...'a müracaat ettiği, ...'ın anaparayı ödediği, ancak faizi ödemekte direndiği belirtilerek konunun çözümlenebilmesini teminen uyuşmazlığın çözümü için ... tarih ve ... sayılı yazı ile Kurul'a başvuruda bulunduğu, Kurul'un ... tarih ve ... sayılı kararı ile 'Dağıtım şirketinin müşterisi konumundaki son kullanıcıya verilmek üzere ...'a yapmış olduğu iadenin, tahsil edilen fazla bedel ile birlikte AATUHK'nın 51'inci maddesinde belirlenen oranda gecikme zammını ihtiva etmesi gerektiği, bununla birlikte ...'a iade edilen tutarın tedarikçiden son kullanıcıya geç aktarılması hâlinde ise müşteriye ödenmek üzere ...'a iade edilen tutarın (fazla tahsil edilen bedel+gecikme zammı) ... tarafından son kullanıcıya aktarılmasında yeniden gecikme zammı uygulanıp uygulanmayacağı hususunda, tedarikçi ile son kullanıcı arasında imzalanan alım-satım sözleşmesi hükümlerine gidilmesinin ve belirlenen faiz hükmünün her iki taraf için de geçerli olacağına'' karar verildiği, bu karar üzerine ... tarafından ... tarih ve ... sayılı yazı ile Kurul kararına itiraz edildiği, itiraz üzerine Kurul tarafından ... tarih ve ... sayılı 'Uyuşmazlığa konu dönemde taraflar arasında imzalanmış bir sözleşme bulunmaması nedeniyle, ...'ın da doğal gaz piyasasında bir oyuncu olduğu da göz önünde bulundurularak, ...'a tanınan 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında belirlenen gecikme zammı oranları ile gecikme zammı tahsil etme imkânının geri ödemelerde de aynı oranın kullanılmasını gerektireceği değerlendirilerek, yapılacak iade işleminde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 51'inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranının kullanılmasına' kararının verildiği, söz konusu karara ... tarafından yapılan itiraz üzerine '... tarih ve ... sayılı Kurul kararı ile ... tarih ve ... sayılı Kurul kararlarının geri alınması ve tarafların faiz uyuşmazlığına ilişkin çözümün özel hukuk hükümleri çerçevesinde değerlendirmesi gerektiğinden bahisle karar alınmasına gerek olmadığına' dair ... tarih ve ... sayılı Kurul kararının alındığı, söz konusu kararın iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan Mahkemelerinin ...esasına kayıtlı davada verilen 'yürütmeyi durdurma' kararı gereğince taraflar arasında yaşanan gecikme zammı/faiz oranına ilişkin ihtilaf konusunda ... tarih ve ...sayılı kararı ile 'Türk Ticaret Kanunu'nun ticari işler için belirlediği faiz oranının uygulanmasına' ilişkin kararın alındığı, bu karara yapılan itirazın reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı; idare hukuku ilkelerine göre iptal kararları iptali istenen idari tasarrufu ve ona bağlı işlemleri tesis edildikleri tarihten itibaren ortadan kaldırarak tasarrufun tesisisinden önceki hukukî durumu ortaya koyduğu, bir iptal davasında verilmiş bulunan yürütmenin durudurulması kararının da aynı nitelikte olduğu, ortada henüz bir iptal kararı bulunmadığı hâlde, iptali istenen idari tasarrufu ve onun sonucu olan işlemleri durduracağı ve bu tasarruf ve işlemlerin tesisinden ve icrasından önceki hukukî durumun yürürlüğünü sağlayacağı, aksi düşünüş tarzının idari yargı kararlarının uygulanmaması gibi hukukun kabul edemeyeceği bir sonuç doğuracağı, diğer bir hususun da iptal edilen veya yürütmenin durdurulması kararı verilen işleme dayanılarak tesis edilmiş işlem ve tasarrufların da iptal kararı veya yürütmenin durdurulması kararı ile kendiliğinden ortadan kalkacağı, uyuşmazlıkta, ... tarih ve ...sayılı Kurul kararı ile taraflar arasında yaşanan gecikme zammı/faizi oranına ilişkin ihtilaf konusunda 'Türk Ticaret Kanunu'nun ticari işler için belirlediği faiz oranının uygulanmasına' karar verildiği, söz konusu kararın Mahkemelerinin ...esasına kayıtlı davada verilen 'yürütmeyi durdurma' kararı gereğince tesis edilen bir işlem olduğunun açık olduğu, bu durumda, yürütmesinin durdurulmasına karar verilen işlemden evvelki hukukî durum avdet ettiğine ve varlığını koruduğuna göre, yürütmenin durdurulması kararının yerine getirilmesi için yeni bir gecikme zammı/faiz oranı belirlenmesine yönelik işlemin yeniden tesis edilmesine hukuki bir zaruret ve imkânın da mevcut olmadığı, çünkü iptal edilen veya yürütmesi durdurulan işlemin tesisinden evvelki hukukî durum varlığını muhafaza ettiğine göre aynı uyuşmazlık konusunda birden farklı gecikme zammı/faiz oranı gibi (sakat) bir kararın alınması gibi hukuk mantığına ters düşen bir durum ortaya çıktığı, diğer taraftan, gecikme zammı/faiz oranına ilişkin taraflar arasında uygulanmasına karar verilen faiz oranına ilişkin olarak ... tarih ve ... sayılı Kurul kararında; '...yapılacak iade işlemlerinde 6183 ayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü hakkında Kanun'un 51'inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranının kullanılmasına' karar verildiği, Mahkemelerinin ...esasına kayıtlı davada verilen yürütmenin durdurulması kararı gereğince tesis edilen ... tarih ve ...sayılı Kurul kararında ise, taraflar arasında yaşanan gecikme zammı/faiz oranına ilişkin ihtilaf konusunda 'Türk Ticaret Kanunu'nun ticari işler için belirlediği faiz oranının uygulanmasına' karar verildiği, ancak ... tarih ve ... sayılı karardan dönülmesi ve uyuşmazlıkta 6183 sayılı Kanuna göre geçikme zammı yerine ticari işler için uygulanan faiz oranının uygulanmasının tercih edilmesini haklı kılacak herhangi bir gerekçenin de dava konusu kararda ortaya konulamadığı anlaşıldığından tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi 8. İdari Dava Dairesince; dava konusu Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararlarının ''taraflar arasında yaşanan gecikme zammı/faiz oranına ilişkin ihtilaf konusunda, Türk Ticaret Kanunu'nun ticari işler için belirlediği faiz oranının uygulanmasına'' ilişkin olduğu, bu Kurul kararlarının da, ... tarih ve ... sayılı Kurul kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle ...16. İdare Mahkemesi'nin ...esasına kayıtlı davada verilen 'yürütmeyi durdurma' kararı gereğince tesis edildiği, anılan dosyada, … İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve ... sayılı karar ile ... tarih ve ... sayılı işleminde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusu üzerine Dairelerinin 05/03/2020 tarih ve E:2019/2184, K:2020/434 sayılı kararı ile; ''Uyuşmazlık, Ekim-2004 ile Aralık 2006 döneminde uygulanan taşıma bedelinin tahsilinden ve idari yargı kararlarının uygulanmasıyla, yersiz alındığı ortaya çıkan kısmının iadesinde uygulanacak faiz türüne ilişkindir.
Taşıma bedelinin, bir kamu kuruluşu olan Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nca, tek yanlı idari işlem olan tarifelerle belirlendiği, dolayısıyla kamu hukukundan doğan bir alacak olduğu; ödenmediğinde ve/veya eksik ödendiğinde 6183 sayılı Kanun uyarınca ödeme emri düzenlenerek takip ve tahsil edildiği, bu itibarla, kamu hukukuna tabi olduğu; idari yargı mercilerinin iptal kararları sonucunda, fazla veya yersiz olarak tahsil edildiğinin ortaya çıkması üzerine, iadesi zorunluluğunun yine idari yargı kararlarından doğduğu, bu çerçevede iadesi gerektiği belirlenen tutara uygulanacak faizin de, idare hukuku ilkeleri kapsamında belirlenmesi gerektiği açıktır.
Bu durumda, özel hukuk ilişkisi dışında, tarifeden kaynaklı taşıma bedeli farkının iadesinde uygulanacak faiz alacağına ilişkin uyuşmazlığın, idare hukuku ilkeleri çerçevesinde çözümlenmesi gerektiğinden, özel hukuk hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğinden bahisle, adli yargı alanına yönlendirilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Öte yandan, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51. maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranı, yasayla bu düzenlemeye tabi olduğu açıkça belirtilen alacaklar ile amme alacağının ödeme müddeti içerisinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren uygulanacak gecikme zammı olup, bu nitelikte olmayan, davacının yargı kararıyla yersiz tahsil edildiği ortaya çıkan taşıma bedeli farkı alacağına uygulanacak faiz yönünden, 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun hükümlerine göre faiz hesaplanması gerekeceği tartışmasızdır.'' gerekçesiyle, davalı tarafın istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddine karar verildiği anlaşıldığından, oluşan bu hukukî durumda, dava konusu uyuşmazlığın özünü oluşturan ''yersiz tahsil edildiği ortaya çıkan taşıma bedeli farkı alacağına uygulanacak faizin, 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun hükümlerine göre hesaplanacak faiz olduğu konusunda duraksama bulunmadığı sonucuna varılarak, ...16. İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve ... sayılı kararın sonucu itibarıyla hukuka uygun olup istinaf başvurusunun kabulünü gerektiren bir neden bulunmadığından, davalı tarafın istinaf başvurusunun yukarıda belirtilen gerekçeyle reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, harca tabi olmadıkları hâlde aleyhlerine harca hükmedildiği, istinaf kararının kendisiyle çeliştiği, gerekçesi ile hüküm kısmının birbiriyle uyumlu olmadığı, gerekçenin hukuka aykırı olduğu, dağıtım şirketlerinin verdikleri hizmet karşılığında serbest tüketicilerden taşıma bedeli aldıkları, taşıma bedelinin ise, birim hizmet ve amortisman bedelini geçmemek üzere taraflar arasında serbestçe belirlendiği, Kurul kararları gereğince esasen serbest tüketiciler tarafından ödenen taşıma bedelinin tedarikçi tarafından tahsil edilerek dağıtım şirketlerine aktarılması gerektiği, tedarikçilerin bu süreçteki rolünün bir nevi aracılık olduğu, dağıtım şirketince fazla faturalandırma yapılması hâlinde Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği’ni 51. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan kuralın son tüketiciye aynen uygulanacağı, tedarikçi konumundaki ... ile davacı arasında doğal gaz temin amacıyla sözleşme imzalandığından söz konusu sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlığın doğal gaz piyasası mevzuatının uygulanmasına ilişkin bir uyuşmazlık olmadığı ileri sürülmektedir.
Davacı tarafından, ...Bölge Mahkemesi ... İdarî Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında, dava konusu dışına çıkılarak hukuka aykırı şekilde değerlendirme yapılmasına rağmen, temyize konu kararında da yerindelik denetimi yapılan karar dayanak alınarak verilen kararın temyizen incelerek gerekçe yönünden bozulması gerektiği, Bölge İdare Mahkemesi’nin kararında belirtilen faizin taraflara uygulanmasının mümkün olmadığı, ... İdare Mahkemesi tarafında ...esas sayılı dosyada geri alma işleminin de iptaline karar verildiği, ... ile uyuşmazlıkta uygulanması gereken faiz türünün ticari faiz değil, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulu Hakkında Kanunun 51. maddesine göre belirlenen gecikme zammı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, davalı idareye Kanun’da ve ikincil mevzuatta uyuşmazlıkları çözme görevinin verildiği, uyuşmazlığın özel hukuk hükümleri çerçevesinde değerlendirliemeyeceği, ... tarafından taşıma fark bedelinin iadesinde kendisini uyguladığı faiz türünden farklı bir faiz türünün uygulanması hâlinde ...’ın sebepsiz olarak zenginleşeceği, ... İdare Mahkemesi tarafında ...esas sayılı dosyada geri alma işleminin de iptaline karar verildiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
Davalı idare tarafından, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu’nun 12/(g) maddesinde ...’ın alacaklarına 6183 sayılı Kanun’un uygulanacağının kurala bağlandığı, uyuşmazlığın ise ...’ın alacağından kaynaklanmadığı, Kurul kararının hukuka uygun olduğu savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge idare mahkemesi kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddi yolundaki ...Bölge İdare Mahkemesi ... İdarî Dava Dairesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
5. Davalı idare harçtan muaf olduğundan, toplam …-TL temyiz harcının istemi hâlinde davalı idareye iadesine,
6. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
7. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de ...Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın ... İdare Mahkemesine gönderilmesine, 12/01/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.
