Hukuk Genel Kurulu 2017/1342 E. , 2021/1027 K.
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
1. Taraflar arasındaki “manevi tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar davalılardan ... ... Ajans Matb. Tic. Ltd. Şti vekilinin temyizi üzerine Yargıtay 4. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalı ... ... Ajans Matb. Tic. Ltd. Şti vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı şirketin Gebze'de yayın yapan Demokrat Gebze adlı gazetenin sahibi, diğer davalı ...'in ise davaya konu edilen haberi kaleme alan gazeteci yazar olduğunu, Demokrat Gebze Gazetesinin 10.10.2009 tarihli nüshasında davalı ... tarafından kaleme alınan yazı içeriğinde, davacı ... hakkında 'Ergenekon'un baş provokatörü ... bizzat İngiliz Servisine çalışmaktaydı.'' şeklindeki ifadeye yer verilmek suretiyle davacının kişilik haklarına saldırı gerçekleştirildiğini, yazının ayrıca davalı şirketin internet sitesinde de yayınlandığını, yazıda 'provokatör' ve 'İngiliz Servisine çalışmaktaydı' ifadeleri kullanılarak davacıya alenen ve yayın yolu ile ajan provokatör denildiğini, dava konusu yazı ile davacının kişilik haklarının ihlal edildiğini ileri sürerek 20.000TL manevi tazminatın yayın tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar Cevabı:
5.1. Davalı ... ... Ajans Matb. Tic. Ltd. Şti vekili cevap dilekçesinde; davaya konu köşe yazısının ‘‘www. aktif haber.com’’ adlı internet sitesinden tamamıyla alıntı yapılmak suretiyle gazetede yayınlandığını, dava konusu köşe yazısının yazarı olan diğer davalı ...’in müvekkil şirkete ait gazete ile ilgisinin bulunmadığını, kaynağı ve yazarı açıkça belirtilerek alıntı yapılan yazıdan dolayı yazarın ve bağlı olduğu sitenin sorumlu olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
5.2 Davalı ... davaya cevap vermemiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararı:
6. Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 21.12.2010 tarihli ve 2010/132 E., 2010/754 K. sayılı kararı ile; ‘‘Demokrat Gebze’’ isimli gazetenin 10.10.2009 tarihli nüshasında yayınlanan yazıdaki ‘‘Ergenekon'un baş provokatörü ... bizzat İngiliz servisine çalışmaktaydı’’ ifadelerinden yayın sahibi davalı şirket ile eser sahibi davalı ...'un sorumlu olduğu, eserin içeriğinin basın özgürlüğü ilkelerine aykırı nitelik taşıdığı, kamunun bilgilendirilmesine yönelik haberciliğin ötesinde ve doğrudan davacının kişilik haklarına zarar verici nitelikte olduğu, manevi tazminat şartlarının somut olayda gerçekleştiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile 5.000TL manevi tazminatın 10.10.2009 tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
7. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ... Ajans Matb. Tic. Ltd. Şti vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
8. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 28.11.2012 tarihli ve 2012/17014 E., 2012/18041 K. sayılı kararı ile;
“...Dava; basın yoluyla kişilik haklarına saldırı nedeniyle uğranılan manevi zararın ödetilmesi istemine ilişkindir.
Davacı, davaya konu edilen Kocaeli (Gebze) Demokrat Gazetesi'nin 10/10/2009 tarihli sayısında; “Ergenekonsever Anglosaksonlar ve Jenkins Raporu” başlığı altında yapılan haber nedeniyle kişilik haklarına saldırıdan doğan manevi zararın ödetilmesini istemiştir.
Davalılar, “aktifhaber.com.tr” internet sitesinde yayına konu edilen yazının hiçbir değişiklik yapılmadan aynen habere konu edildiğini belirterek haksız ve yersiz açılan davanın reddini savunmuştur.
Yerel mahkemece, istemin kısmen kabulüne dair verilen karar, davalı ... ... Ajans Matbaa Ticaret Limited Şirketi tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyadaki bilgi ve belgeler ile davaya konu Kocaeli (Gebze) Demokrat Gazetesi'nin 10/10/2009 tarihli sayısında; “Ergenekonsever Anglosaksonlar ve Jenkins Raporu” başlığı altında yapılan haber bir bütün olarak incelendiğinde; “Osmanlı sonrasında Ortadoğu' yu yapılandıranlar ve Türkiye'deki sistemi kuranlar, derin yapıyı ve bazı kurumları sistemin bekçisi haline getirenlerin İngilizler olduğu, yine hamasetle, nutukla, sloganla hareket etmeyip dengeleri okuyabilenlerin yıllarca bize ezberletilenlerin hikayeden ibaret olduğunu, ulusalcı, anti- Amerikancı ve anti-Emperyalist geçinenlerin ve bu konuda bizzat fikir serdedenlerin ABD - İngiliz kontrolünde olduğunu çok iyi bilirler...”, “...Ergenekonun baş provokatörü ... bizzat İngiliz servisine çalışmaktaydı...” biçiminde ifadelere yer verildiği anlaşılmaktadır.
Yayının yapıldığı tarihte Türkiye'deki derin yapılanmayı ortaya çıkarmayı amaçlayan “Ergenekon” soruşturmasının ve bu konuda düzenlenen iddianamenin gündemde olduğu ve davacının bu soruşturma kapsamında tutuklandığı anlaşılmaktadır. Ülke gündemini derinden etkileyen bu süreçte, derin yapılanmanın nedenleri ve failleri de herkes tarafından sorgulanmıştır. Davaya konu edilen yazıda, Türkiye'nin tarihsel süreçteki derin yapılanmalarla ve dış güçlerin etkisiyle nasıl şekillendirildiği anlatılırken ülke gündemindeki soruşturmanın da bununla ilgisi olduğu anlatılmaya çalışılmış bu bağlamda da davacı ile ilgili olarak “...Ergenekonun baş provokatörü...” ve “...İngiliz servisine çalışmaktaydı...” ifadeleri kullanılmıştır.
Basın, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla görevini yaparken okuyucunun ilgisini çekecek güncel konuları dikkat çekici biçimde ve yorumlayarak haber yapabilir. Diğer yandan yayının yapıldığı andaki beliriş biçimine göre yani görünür gerçekliğe göre haber yapılması yeterli olup somut gerçekliği araştırma yükümlülüğü de bulunmamaktadır. Davacı siyasi parti başkanı olup ülkede tanınan, bilinen bir siyasi kimliğe sahiptir ve bu nedenle ülke meseleleri ile ilgili konularda ağır ve sert eleştirilere de katlanma yükümlülüğü bulunmaktadır. Öte yandan yayının yapıldığı zaman dilimi gözetildiğinde yayının “demokratik toplum için gerekli” olduğu da anlaşılmaktadır. Şu halde, yayının hukuka aykırılığından ve davacının kişilik haklarını zedelediğinden söz edilemeyeceğinden manevi tazminat isteminin tümden reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle kısmen kabulüne karar verilmiş olması doğru değildir. Bu nedenle kararın bozulması gerekmiştir.” gerekçesi ile karar oy çokluğuyla bozulmuştur.
Direnme Kararı:
9. Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 02.07.2013 tarihli ve 2013/184 E., 2013/322 K. sayılı kararı ile; önceki gerekçeler genişletilerek direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
10. Direnme kararı süresi içinde davalı ... ... Ajans Matb. Tic. Ltd. Şti vekili tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
11. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; davaya konu haber bir bütün olarak değerlendiğinde davacının kişilik haklarına saldırı teşkil edip etmediği, buradan varılacak sonuca göre davacı yararına manevi tazminat koşullarının oluşup oluşmadığı noktasında toplanmaktadır.
III. ÖN SORUN
12. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında öncelikle; davalı ... ... Ajans Matb. Tic. Ltd. Şti'nin 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ticaret sicil kaydının 31.08.2016 tarihinde re’sen terkin edildiğinin tescil ve ilan olunduğunun Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin 08.09.2016 tarihli, 9154 sayı ve sayfa 96’da belirtildiği, Demokrat Gebze Gazetesininde 20.07.2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hâl kapsamında yürürlüğe konulan (08.11.2016 tarihli ve 6755 sayılı Kanun ile kanun hükmü olarak kabul edilen) 27.07.2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin kapatılan gazete ve dergiler ile yayınevi ve dağıtım kanallarına ilişkin ekli (3) sayılı listede yer aldığı ve 2/1-c maddesi gereğince kapatıldığı dikkate alındığında, anılan davalı yönünden 29.10.2016 tarihli ve 675 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 16. maddesi (08.03.2018 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7082 sayılı Kanun ile kanun hükmü olarak kabul edilen) kapsamında davanın dava şartı yokluğu nedeniyle reddi için direnme kararının bozulmasının gerekip gerekmediği hususu ön sorun olarak tartışılıp değerlendirilmiştir.
IV. GEREKÇE
13. 20.07.2016 tarih ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hâl kararı doğrultusunda, darbe teşebbüsü ve terörle mücadele çerçevesinde alınması zaruri olan tedbirler kapsamında çıkarılan 29.10.2016 tarihli ve 675 sayılı Olağanüstü Hâl Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin “Dava ve Takip Usulü” başlıklı 16. maddesinde;
“(1) 20.07.2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hâl kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler gereğince kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanalları ile bunların sahibi gerçek veya tüzel kişiler aleyhine 17/8/2016 tarihinden önce açılan davalar ile bu kapsamda Hazine ile Vakıflar Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilen davalarda mahkemelerce, 15/8/2016 tarihli ve 670 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesi uyarınca dava şartı yokluğu nedeniyle red kararı verilir. Bu kararlar duruşma günü beklenmeksizin dosya üzerinden kesin olarak verilir ve davacılara resen tebliğ edilir. Tarafların yaptığı yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.
(2) 20.07.2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hâl kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler gereğince kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanalları ile bunların sahibi gerçek veya tüzel kişiler aleyhine 17/8/2016 tarihinden önce başlatılan icra ve iflas takipleri ile bu kapsamda Hazine ile Vakıflar Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilen takipler hakkında icra müdürlüklerince, 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesi uyarınca düşme kararı verilir. Bu kararlar dosya üzerinden kesin olarak verilir ve takip alacaklısına resen tebliğ edilir. Tarafların yaptığı takip giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.
(3) 20.07.2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hâl kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler gereğince kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanalları ile bunların sahibi gerçek veya tüzel kişiler veya kapatılma ya da resen terkin üzerine Maliye Bakanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü aleyhine 17.08.2016 tarihi dâhil bu tarihten sonra açılan davalar ile icra ve iflas takipleri hakkında 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesi gereğince dava veya takip şartının bulunmaması nedeniyle davanın reddine veya takibin düşmesine karar verilir.
(4) Birinci ve ikinci fıkralar uyarınca verilen kararlarda davacı veya alacaklının 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesinde belirtilen usule uygun olarak ilgili idari makama, tebliğ tarihinden itibaren otuz günlük hak düşürücü süre içinde başvurabileceği belirtilir. İdari başvuru üzerine idari merci tarafından verilecek karar aleyhine idari yargıda dava açılabilir. İdari yargının verdiği karar kesin olup, uyuşmazlık adli yargıda hiçbir şekilde dava konusu yapılamaz.”
Hükmü düzenlenmiştir.
14. Aynı hüküm 08.03.2018 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7082 sayılı Olağanüstü Hâl Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun’un 16. maddesi ile de aynen kabul edilerek Kanun hükmü hâline getirilmiştir.
15. 27.07.2016 tarihli 668 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler İle Bazı Kurum Ve Kuruluşlara Dair Düzenleme Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin “Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirler” başlıklı 2. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen Fethullahçı Terör Örgütüne (FETÖ/PDY) aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olan ekli (3) sayılı listede yer alan gazete ve dergiler ile yayınevleri ve dağıtım kanallarının kapatıldığı belirtilmiştir.
16. Dava konusu haberin yayımlandığı Demokrat Gebze Gazetesinin 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin kapatılan gazete ve dergiler ile yayınevi ve dağıtım kanallarına ilişkin ekli (3) sayılı listede yer aldığı ve 2/1-c maddesi gereğince kapatıldığı anlaşıldığı gibi, davalı ... ... Ajans Matb. Tic. Ltd. Şti.’nin de 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ticaret sicil kaydı 31.08.2016 tarihinde re’sen terkin edilmiş ve bu hususun tescil ve ilan olunduğu Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin 08.09.2016 tarihli, 9154 sayı ve sayfa 96’da belirtilmiştir.
17. Bu durumda anılan davalı hakkında 7082 sayılı Olağanüstü Hâl Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun’un 16. maddesi kapsamında değerlendirme yapılabilmesi için direnme kararının bu değişik gerekçe ile bozulması gerekmiştir.
V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı ... ... Ajans Matb. Tic. Ltd. Şti'nin 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ticaret sicil kaydının 31.08.2016 tarihinde re’sen terkin edildiğinin tescil ve ilan olunduğunun Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin 08.09.2016 tarihli, 9154 sayı ve sayfa 96’da belirtildiği ve haberin yayınlandığı Demokrat Gebze Gazetesinin de 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin kapatılan gazete ve dergiler ile yayınevi ve dağıtım kanallarına ilişkin ekli (3) sayılı listede yer alıp ve 2/1-c maddesi gereğince kapatıldığı anlaşılmakla 675 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin (7082 sayılı Kanun’un) 16. maddesi kapsamında değerlendirme yapılabilmesi için direnme kararının açıklanan bu değişik gerekçe ile BOZULMASINA,
İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,
6217 sayılı Kanun’un 30. maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “Geçici madde 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 440/III-1. maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 16.09. 2021 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.
