Danıştay 2. Daire Başkanlığı         2021/17046 E.  ,  2021/4293 K.

T.C.

D A N I Ş T A Y

İKİNCİ DAİRE

Esas No : 2021/17046

Karar No : 2021/4293

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Savunma Bakanlığı

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : …. İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava Konusu İstem : Dava; Kara Kuvvetleri Komutanlığında yarbay rütbesinde görev yapan davacı tarafından, albay rütbesine terfi ettirilmemesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada; davanın reddi yolunda Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Birinci Dairesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kesinleşmiş kararının, yargılamanın yenilenmesi suretiyle kaldırılarak, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

Uyuşmazlık Hakkında Verilen Yargı Kararları :

Dava, 04/11/2016 tarihinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde açılmıştır. Askeri Yüksek İdare Mahkemelerinin kapatılması üzerine dava dosyası doğrudan Danıştaya gönderilmiş, Danıştay İkinci Dairesinin 19/03/2018 günlü, E:2017/1747, K:2018/1756 sayılı kararıyla; yargılamanın yenilenmesi istemini karara bağlamaya, 2577 sayılı Kanun'un 53. maddesi ile aynı Kanunun 33/3. maddesi uyarınca, davacının kadrosunun da bulunduğu görev yeri olan İzmir İdare Mahkemesinin yetkili bulunduğu gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.

Görev ret kararı üzerine dosyanın gönderildiği … İdare Mahkemesi, …. günlü, E:…, K:… sayılı temyize konu kararıyla; davacının 04/11/2006 tarihinde kayda giren yargılamanın yenilenmesi dilekçesinde ileri sürülen iddiaların, 2577 sayılı Kanun'un 53. maddesinde yer verilen yargılamanın yenilenmesi sebeplerinin hiçbirisine uymadığı, yargılamanın yenilenmesini gerektiren hallerin yasa koyucu tarafından sınırlı olarak belirlendiği, anılan Yasada sayma yoluyla belirtilen sebeplerin dışında yargılamanın yenilenmesinin mümkün olmadığı, 2577 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin 1. fıkrasında sayılan sebeplerin kıyas yoluyla genişletilmesi olanağının da bulunmadığı gerekçesiyle, yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine, kararın tebliğini izleyen 30 gün içinde İzmir Bölge İdare Mahkemesine istinaf yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.

... İdare Mahkemesi kararının davacı tarafından istinaf yoluyla incelenmesinin istenilmesi üzerine, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının dayandığı gerekçenin usul ve yasaya uygun olduğu, istinaf başvurusunun kabulünü gerektiren başka bir neden de bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içinde Danıştayda temyiz yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.

Anılan kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine, Danıştay İkinci Dairesinin 09/04/2019 günlü, E:2019/777, K:2019/1835 sayılı kararıyla; yargılamanın yenilenmesi istemine konu olan ve kaldırılması istenen … İdare Mahkemesi …. Dairesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı ilk kararın, … tarihi öncesinde verilmiş bulunduğu ve 2577 sayılı Kanun'a göre temyize tabi bir karar olduğu ve bu nedenle, bahsi geçen karara karşı yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulması üzerine verilen …. İdare Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararının da, doğrudan temyize tabi olduğu ve temyiz incelemesinin de yine doğrudan Danıştayda yapılacak olması karşısında, İzmir Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesince görevsizlik kararı verilerek, dosyanın, Danıştaya gönderilmesi gerekirken, davacı tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine karar verilmesinde usul kurallarına uygunluk görülmediği gerekçesiyle İstinaf Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

Danıştay İkinci Dairesinin bozma kararı üzerine, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla; Bölge İdare Mahkemelerinin tüm yurtta göreve başladıkları 20/07/2016 tarihinden sonra verilen nihaî kararlarının istinaf kanun yoluna tabi olduğu, bu nedenle ... İdare Mahkemesince, bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta faaliyete başladığı 20/07/2016 tarihinden sonra, 18/09/2018 tarihinde verilmiş olan, yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine ilişkin kararın kaldırılması istemini içeren başvuru, 2577 sayılı Kanun'un 45. maddesinde düzenlenen 'istinaf' kanun yolu kapsamında bulunduğundan, istemin Dairemiz tarafından karara bağlanmasında usul kurallarına aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle bozma kararına uyulmayarak Dairelerince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararında ısrar edilmesine, istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

Anılan kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 20/01/2021 günlü, E:2020/448, K:2021/68 sayılı kararıyla; uyuşmazlığın istinaf kanun yolu incelemesine tabi olduğu yolundaki temyize konu Bölge Mahkemesinin ısrar kararında hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle ısrara ilişkin kısmının bozulmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine karar verilmiştir.

Bozma kararı üzerine dosyanın gönderildiği … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi, bozma kararına uyulmak suretiyle veridiği … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla; yargılamanın yenilenmesi istemine konu olan ve kaldırılması istenen … İdare Mahkemesi … Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, istinaf kanun yolunun uygulanmasına başlandığı 20/07/2016 tarihi öncesinde verilmesi ve bu haliyle, verildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan 2577 sayılı Kanun'un kanun yollarına ilişkin hükümleri uyarınca temyize tabi bir karar olması nedeniyle bu karara karşı yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulması üzerine yapılan yargılama sonucunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının da ilk kararın verildiği tarihte yürürlükte olan kanun yollarına ilişkin hükümlere, dolayısıyla temyiz kanun yolu incelemesine tabi olması gerektiği gerekçesiyle istinaf başvurusunun görev yönünden reddine, dosyanın temyiz incelemesi için Danıştaya gönderilmek üzere mahkemesine iadesine kesin olarak karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ceza yargılamasına konu Askeri Ceza Kanunu'nun 67/1-A maddesinin Anayasa Mahkemesince iptal edildiği, anılan suç sebebiyle yargılandığı ceza davasında suçun unsurları oluşmadığı gerekçesiyle beraat kararı verildiği, AHİM ve Anayasa Mahkemesinin kararlarında Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde kurmay subayların bulunmasının adil yargılanma hakkının ihlali olarak kabul edildiği, kararda imzası bulunan hakimlerden ikisinin görevden el çektirildiği ve Milli Savunma Bakanlığı emrine daha sonra da Kara Kuvvetleri Komutanlığına atandığı, gerek Türk Silahlı Kuvvetlerinde, gerekse de Yargıda yapılanan FETÖ mensuplarınca birçok mağduriyet yaşandığı, kendisi yönünden de bu durumun geçerli olduğu, yetkisini kullananların hukuk dışı davranışları nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Cevap verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :

İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.

Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;

1. DAVACININ TEMYİZ İSTEMİNİN REDDİNE,

2. …. İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın ONANMASINA,

3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan davacı üzerinde bırakılmasına,

4. Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,

5. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren (15) onbeş gün içinde Danıştayda karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 17/11/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY :

Kara Kuvvetleri Komutanlığında yarbay rütbesinde görev yapan davacı tarafından, albay rütbesine terfi ettirilmemesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada; davanın reddi yolunda … İdare Mahkemesi … Dairesince verilen … günlü, E:…, K:.. sayılı kesinleşmiş kararın, Anayasa Mahkemesinin 23/09/2016 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 14/07/2016 tarih E:2016/11 K:2016/132 sayılı kararıyla Askeri Ceza Kanunu'nun 64/1-A maddesinin iptal edilmesi nedeniyle yargılamanın yenilenmesi suretiyle kaldırılarak, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun yargılamanın yenilenmesi başlıklı 53. Maddesinde

'1. (Değişik birinci cümle: 5/4/1990-3622/22 md.) Danıştay ile bölge idare, idare ve vergi mahkemelerinden verilen kararlar hakkında, aşağıda yazılı sebepler dolayısıyla yargılamanın yenilenmesi istenebilir.

a) Zorlayıcı sebepler dolayısıyla veya lehine karar verilen tarafın eyleminden doğan bir sebeple elde edilemeyen bir belgenin kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olması,

b) Karara esas olarak alınan belgenin, sahteliğine hükmedilmiş veya sahte olduğu mahkeme veya resmi bir makam huzurunda ikrar olunmuş veya sahtelik hakkındaki hüküm karardan evvel verilmiş olup da, yargılamanın yenilenmesini isteyen kimsenin karar zamanında bundan haberi bulunmamış olması,

c) Karara esas olarak alınan bir ilam hükmünün, kesinleşen bir mahkeme kararıyla bozularak ortadan kalkması,

d) Bilirkişinin kasıtla gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun mahkeme kararıyla belirlenmesi,

e) Lehine karar verilen tarafın, karara etkisi olan bir hile kullanmış olması,

f) Vekil veya kanuni temsilci olmayan kimseler ile davanın görülüp karara bağlanmış bulunması,

g) Çekinmeye mecbur olan başkan, üye veya hakimin katılmasıyla karar verilmiş olması,

h) (Değişik: 10/6/1994-4001/23 md.) Tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir dava hakkında verilen karara aykırı yeni bir kararın verilmesine neden olabilecek kanuni bir dayanak yokken, aynı mahkeme yahut başka bir mahkeme tarafından önceki ilamın hükmüne aykırı bir karar verilmiş bulunması.

ı) (Ek: 15/7/2003-4928/6 md.) Hükmün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması (Ek ibare : 25/7/2018 – 7145/4 md.) veya hüküm aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi,' olarak düzenlenmiştir

2577 sayılı Kanun'da belirtilen yargılamanın yenilenmesi nedenlerine bakıldığında, kurulan hükmün maddi gerçeğe ters düştüğü ve adaletin tecellisinin sağlanamadığı durumlar için öngörüldüğü anlaşılmaktadır. Bu nedenle, şekli anlamda olduğu kadar maddi anlamda da kesin hüküm halini alan bir yargı kararının olanağanüstü bir kanun yolu olarak, yargılamanın yenilenmesi suretiyle kaldırılmasının, uzunca bir süre sonra dahi olsa, toplum vicdanını rahatsız eden bir adaletsizliğin giderilmesini sağlamak olduğu açıktır. İlgililere yalnızca yükümlülük getirmek durumunda olan bir yasanın, yasama organı tarafından değiştirilmesi - kaldırılması, Anayasa'ya aykırılığı nedeniyle Anayasa Mahkemesince iptali halinde de yargılamanın yenilenmesinden söz edilebilmelidir. Hükme esas alınan belgenin sahteliğinin anlaşılması, ilamın ortadan kalkması yargılamanın yenilenmesi sebebi sayılırken hükme dayanak olan kanun maddesinin Anayasa Mahkemesince anayasaya aykırı bulunarak iptali durumuda yargılamanın yenilenmesi sebebi olarak değerlendirilmelidir.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının geriye yürümezliği ilkesinin Anayasa'da yer alış nedenlerinin söz konusu olmadığı durumlarda, her zaman geçerliliği yadsınamayacak adalet anlayışına öncelik tanınması hukuk devleti ve hukukun üstünlüğünün gerçekleştirilmesi için zorunlu bulunmaktadır. Davacının terfisine engel olan Kanun maddesi Anayasa Mahkemesinin iptal kararı ile hukuk aleminden uzaklaştırıldığından, bu iptal kararından ilgililerin yararlandırılmamasının, Anayasanın 2. maddesinde yer alan, demokratiklik, adalet anlayışı ve hukuk devleti, 36. maddesinde yer alan hak arama özgürlüğü, 10. maddesinde, yer verilen eşitlik ve hukukun diğer ilkeleri olan hakkaniyet ve sosyal barış ilkeleri ile bağdaştırılmasına olanak bulunmamaktadır. Öte yandan 'karara esas olarak alınan bir ilam hükmünün kesin hüküm halini alan bir kararla bozularak ortadan kalkmasını', yargılamanın yenilenmesi nedeni olarak kabul eden 2577 sayılı Kanun'un 53. maddesi (c) fıkrası hükmünün varlığı karşısında, davacının terfisine engel olan Kanun hükmünü iptal eden Anayasa Mahkemesi kararının öncelikle yargılamanın yenilenmesi sebebi olarak kabul edilmesi gerektiği, bütün bunların yanında idari yargı yerlerinde Anayasanın 125. maddesi uyarınca sadece yasaya değil hukuka uygunluk denetiminin yapıldığının da gözden uzak tutulmaması gerekmektedir. Yargılamanın yenilenmesi sebebi incelendiğinde, bunların Anayasa Mahkemesince iptal edilen bir hükmün Anayasa'ya aykırılığından daha ağır nitelikte olmadığı da görülecektir. Anayasa'nın 138. maddesinde yer alan 'Hakimler görevlerinde bağımsızdırlar. Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler.' şeklindeki düzenlemede bu değerlendirmelere ışık tutmaktadır.

Açıklanan nedenlerle temyize konu kararın bozulması gerektiği oyu ile aksi yönde oluşan Daire kararına katılmıyorum.