Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/1509 E. , 2022/1752 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/1509
Karar No:2022/1752
TEMYİZ EDEN (DAVACILAR): 1- … İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
2- …Yapı Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU: … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Karayolları 3. Bölge Müdürlüğü tarafından, 17/12/2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Aksaray -Ortaköy - 6. BI. Hd, Km: 0+000-46+320 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üstyapı İkmal İşleri Yapılması” ihalesine ilişkin olarak davacıların oluşturduğu iş ortaklığı tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusunun reddine dair 24/11/2021 tarih ve 2021/UY.II-2104 sayılı Kamu İhale Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; dava konusu ihalede 2 numaralı ihale komisyonu kararının davacılara 16/04/2021 tarihlinde tebliğ edildiği, davacıların idareye itirazen şikâyet başvurusunda bulunduğu ve bu başvuru üzerine alınan Kurul Kararının … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla iptal edilmesi sonucunda dava konusu Kurul kararının alındığı, davacı tarafından, 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli davalı Kurum kayıtlarına alınan dilekçeler ile dava konusu ihaleye ilişkin 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet dilekçesinde yer almayan yeni iddiaların ileri sürüldüğü ve bu iddiaların 22/04/2021 tarihli idareye yapılan şikâyet başvurusunda ve 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurusunda yer almadığı, davacı tarafından, dava dilekçesinde de 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet dilekçesinde yer almayan 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli Kurum kayıtlarına alınan dilekçelerde yer alan iddiaların ileri sürülerek dava konusu edildiğinden, usulüne uygun olarak yapılmayan başvuru üzerine dava konusu edilen iddiaların esasının inceleme olanağı bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, daha önce alınan Kurul kararının Mahkeme kararıyla iptal edilmesi üzerine davalı tarafından başvurularının esasının incelenmesine geçildiği, inceleme tamamlanmadan taraflarınca Kurum'a 06/10/2021 ve 21/10/2021 tarihli ek dilekçelerin sunulduğu, bu ek dilekçelerde ihaleye ilişkin olarak alınan Kurul kararlarının iptali istemiyle açılan dava dosyalarına sunulan ve gizlilik ilkesi nedeniyle daha önce incelenemeyen ihale işlem dosyasının ilgili kısımlarının ayrıntılı olarak incelenmesi neticesinde idarece açıklamaları uygun görülen istekliler tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarına ilişkin olarak tespit edilen mevzuata aykırılıklara yer verildiği, ek dileklerinde 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet dilekçelerindeki iddialarla ilgili ve onları tamamlayıcı hususlara yer verildiği, yeni bir iddia konusuna yer verilmediği, dava konusu Kurul kararıyla hem 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurularındaki iddiaların yerinde olmadığına hem de 06/10/2021 ve 21/10/2021 tarihli ek dilekçelerinde sundukları iddiaların inceleme kapsamında bulunmadığı gerekçesiyle incelenmeksizin reddine karar verildiği, Kurul kararının tamamının iptali istenilmiş olmasına rağmen Mahkemece Kurul kararının 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurularındaki iddiaların yerinde olmadığına ilişkin kısmına dair bir değerlendirme yapılmadığı, dava konusu Kurul kararının ve temyiz istemine konu Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, dava dilekçesinde 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurularındaki iddialara yer verilmediği, dava dilekçesinde yer alan iddiaların 06/10/2021 ve 21/10/2021 tarihli ek dilekçelerde yer alan iddialar olduğu, bu iddiaların ise başvuru usul yönünden hukuka aykırı olduğundan incelenmediği, ek dilekçelerde yer alan ilave iddiaların incelemenin konusunu oluşturmayacağı, dava konusu Kurul kararının ve temyiz istemine konu Mahkeme kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
Karayolları 3. Bölge Müdürlüğü'nce 17/12/2020 tarihinde açık ihale usulü ile 'Aksaray - Ortaköy - 6. Bl. Hd. Km: 0+000-46+320 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üstyapı İkmal İşleri Yapılması' ihalesi gerçekleştirilmiş, … tarih ve … no.lu ihale komisyonu kararıyla davacıların oluşturduğu iş ortaklığının teklifi ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmiş ve ihale davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı üzerinde kalmıştır. Birtakım isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunmayarak tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmalarına karar verilmiştir.
Kurul'un … tarih ve … sayılı kararları ile birtakım isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamalarının kabul edilip tekliflerinin değerlendirmeye alınmaları doğrultusunda düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmiştir.
Kurul kararları üzerine 15/04/2021 tarihinde alınan ve davacılara 16/04/2021 tarihinde tebliğ edilen 2 no.lu ihale komisyonu kararı ile dava dışı …Yol Yapı İnşaat Madencilik Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi'nin teklifi ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak tespit edilmiş, davacıların oluşturduğu iş ortaklığı tarafından bu karara karşı 22/04/2021 tarihinde ihaleyi gerçekleştiren idareye şikâyet başvurusunda bulunulmuş, şikâyet başvurularının reddedilmesi üzerine 30/04/2021 tarihinde davalı idareye, 'ihale uhdesinde bırakılan isteklinin ve birtakım isteklilerin tekliflerinin ihaleye ilişkin yeterlilik kriterlerini sağlamadıklarına' ilişkin iddialar ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuş, davalı idare tarafından … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla başvuruya konu iddialar kısmen görev yönünden kısmen de süre yönünden reddedilmiştir. Anılan Kurul kararının iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararıyla … tarih ve … sayılı Kurul kararının iptaline karar verilmiştir. Dairemizin 28/12/2021 tarih ve E:2021/4568, K:2021/5393 sayılı kararıyla … İdare Mahkemesi kararının, itirazen şikayet başvurusunun süre yönünden reddine dair Kurul kararının iptaline ilişkin kısmının onanmasına, itirazen şikâyet başvurusunun görev yönünden reddine dair Kurul kararının iptaline ilişkin kısmının bozulmasına ve bozulan kısım yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
Davalı tarafından … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı üzerine … tarih ve … sayılı kararla davacıların iddialarının esasının incelenmesi doğrultusunda dava konusu Kurul kararı alınmış, davacı iş ortaklığınca Kurul tarafından inceleme yapılırken 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurularının dışında, 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli Kurum kayıtlarına alınan dilekçeler ile birtakım iddialarda daha bulunulmuş; Kurul tarafından davacıların 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurularındaki iddiaların esastan reddine; 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli Kurum kayıtlarına alınan ek dilekçelerde yer verilen iddiaların ise 22/04/2021 tarihli idareye yapılan şikayet dilekçesinde yer almadığı, idavacıların ilgili hususlara ilişkin iddialarına ilk kez 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli Kurum kayıtlarına alınan ek dilekçelerde yer verdiği, dolayısıyla söz konusu dilekçelerin mahkeme kararı üzerine yapılan inceleme kapsamında bulunmadığı gerekçesiyle reddine karar verilmiş, bunun üzerine 24/11/2021 tarih ve 2021/UY.II-2104 sayılı Kurul kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
28/06/2014 tarih ve 29044 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6545 sayılı Kanun'un 18. maddesiyle, 2577 sayılı Kanun'a eklenen 'İvedi yargılama usulü'nün düzenlendiği 20/A maddesinde, '1. İvedi yargılama usulü aşağıda sayılan işlemlerden doğan uyuşmazlıklar hakkında uygulanır: a) İhaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri ... 2. İvedi yargılama usulünde: .... g) Verilen nihai kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir. ... i) Danıştay evrak üzerinde yaptığı inceleme sonunda, maddi vakıalar hakkında edinilen bilgiyi yeterli görürse veya temyiz sadece hukuki noktalara ilişkin ise yahut temyiz olunan karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise işin esası hakkında karar verir. Aksi hâlde gerekli inceleme ve tahkikatı kendisi yaparak esas hakkında yeniden karar verir. Ancak, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan temyizi haklı bulduğu hâllerde kararı bozmakla birlikte dosyayı geri gönderir. Temyiz üzerine verilen kararlar kesindir.' kuralına yer verilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 'İhalelere yönelik başvurular' başlıklı 54. maddesinin 11. fıkrasında, 'Başvurular üzerine ihaleyi yapan idare veya Kurum tarafından gerekçeli olarak; (a) İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi hâlinde ihalenin iptaline, (b) İdare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda düzeltici işlem belirlenmesine, (c) Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşme imzalanmış olması veya şikâyete konu işlemlerde hukuka aykırılığın tespit edilememesi veya itirazen şikâyet başvurusuna konu hususun Kurum'un görev alanında bulunmaması hâllerinde başvurunun reddine karar verilir. ...' kuralı yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu Mahkeme kararının, davacıların 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvuruları dışındaki 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli Kurum kayıtlarına alınan ek dilekçelerdeki iddiaları bakımından davanın reddine ilişkin kısmında hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
Dava konusu Kurul kararında, davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurusundaki iddialarına yönelik olarak inceleme ve hukukî değerlendirmelerin yapıldığı, sonuçta iddiaların yerinde olmadığına dair tespitin yapılarak itirazen şikâyet başvurusunun reddine karar verildiği; buna ek olarak davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli Kurum kayıtlarına alınan ek dilekçelerde yer verilen iddiaların ise 22/04/2021 tarihli idareye yapılan şikayet dilekçesinde yer almadığı, isteklinin ilgili hususlara ilişkin iddialarına ilk kez 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli Kurum kayıtlarına alınan ek dilekçelerde yer verildiği, dolayısıyla söz konusu dilekçelerin mahkeme kararı üzerine yapılan inceleme kapsamında bulunmadığı gerekçesiyle reddine karar verildiği anlaşılmıştır.
Temyize konu Mahkeme kararında, sadece 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet dilekçesinde yer almayan 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli Kurum kayıtlarına alınan dilekçelerde yer alan iddialar bakımından bir değerlendirme yapılarak usulüne uygun olarak yapılmayan başvuru üzerine dava konusu edilen iddiaların esasının inceleme olanağı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de; dava dilekçesinde Kurul kararının tamamının iptali istenildiği göz önüne alındığında Kurul kararının davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurusundaki iddialarına yönelik olarak itirazen şikâyet başvurusunun reddine ilişkin kısmının incelenmemesinde hukukî isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesi ile idarî yargıda başvuru, inceleme ve yargılama usûlüne ilişkin olarak bazı yenilikler getirilmiş, genel yargılama usulüne göre yargılama sürecini hızlandıracak önemli değişiklikler yapılmıştır. Buna göre, temyiz incelemesine ilişkin olarak, 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinde öngörülen özel yargılama usûlünde genel kural, temyiz incelemesine konu olan kararda hukukî isabet görülmediğinin temyiz mercii tarafından tespit edilmesi hâlinde, dosyanın kararı veren mahkeme veya daireye geri gönderilmesi yerine, uyuşmazlığın esasının bizzat çözümlenerek karara bağlanması olup, bozma ile birlikte dosyanın geri gönderilmesi sadece ilk inceleme üzerine verilen kararlarla sınırlı tutulmuştur.
Bununla birlikte, 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (g) bendinde yer alan 'Verilen nihaî kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.' hükmünde geçen 'nihaî kararlar'dan anlaşılması gereken, davaya konu edilen işlemlerin ilk derece yargı yeri olarak hukuka uygunluk denetiminin yapılması ve bu konularda verilmiş nihaî bir kararın varlığı olduğundan, ilk derece yargı yerince davanın konusunun yanlış nitelendirilerek uyuşmazlık ile ilgili hukuka uygunluk denetimi yapılmadığı ve hüküm kurulmadığı durumlarda, ilk derecede uyuşmazlıkla ilgili verilmiş nihaî bir karardan söz edilmesi mümkün olmayıp, temyiz aşamasında Danıştay'ca, ilk derece hüküm kurulmayan dava konusu işlemle ilgili olarak uyuşmazlığın esası incelenerek hüküm kurulması hâlinde Kanun'un öngördüğü iki aşamalı yargısal denetimin gerçekleşmeyeceği açıktır.
2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinde, ilk derece mahkemelerince, uyuşmazlığa konu edilen işlemlerin hukuka uygunluk denetiminin yapılmamış olması hâlinde, üst derece mahkemesince ne yönde bir karar verileceği hususunda açık bir kural öngörülmemiş ise de, bu konunun kanun koyucu tarafından önceden öngörülmesinin mümkün olmaması ve hukuka uygun olanın uyuşmazlığın tüm boyutuyla ele alınıp, bu çerçevede bir hüküm kurulması olduğundan, bu istisnai durumun ayrıca yasal metinlerde düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.
Dava konusu uyuşmazlığın 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesi kapsamında ivedi yargılama usulüne tabi 'ilk derece' ve 'temyiz' olmak üzere iki aşamalı olarak incelenmek zorunda olunması nedeniyle, ilk derece mahkemesince uyuşmazlıkla ilgili hüküm kurulmayan bir konuda, temyiz mercii tarafından dava konusu işlemin esasına ilişkin doğrudan yargılama yapılarak bir hüküm kurulmaması gerekir.
Bu itibarla, İdare Mahkemesince, Kurul kararının tamamının iptali istenilmiş olmasına rağmen söz konusu kararın 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurusunda yer alan iddiaların esasının incelenerek reddedilmesine ilişkin kısmı yönünden hukuka uygunluk denetimi yapılmadan karar verilmiş olduğundan, iki aşamalı olması gereken yargısal denetimin ilk aşaması olan ilk derecede yargısal denetimin gerçekleştirilmesi için bu kısım hakkında bir hüküm kurulmak üzere dosyanın İdare Mahkemesine gönderilmesi gerekmektedir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen reddine,
2. … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının davacıların 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvuruları dışındaki 06/10/2021 tarihli ve 21/10/2021 tarihli ek dilekçelerdeki iddiaları bakımından davanın reddine ilişkin kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının bu kısmının ONANMASINA,
3. Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne;
4. İdare Mahkemesi kararının dava konusu işlemin davacıların 30/04/2021 tarihli itirazen şikâyet başvurusunda yer alan iddiaların reddine ilişkin kısmı yönünden hüküm kurulmayan kısmının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
5. Bozulan kısım hakkında bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere) 20/04/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
