22. Hukuk Dairesi 2016/17966 E. , 2016/23861 K.
DAVA : Davacı, fark ilave tediye, ikramiye, kömür yardımı, bedelsiz yemek iaşe bedeli, sabun... aydınlatma bedeli, ... yardım, koruyucu malzeme ... giyim eşyası yardımı ücret alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, isteğin reddine karar vermiştir.
Hüküm süresi içinde davacı... davalı ... İşletmeleri avukatları tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkilinin davalılardan ... İşletmeleri Genel Müdürlüğünün hizmet alımı yolu ... ihale ettiği, ... altı kömür üretimi işinde çalıştığını, çalıştığı kömür ocağının sahibi... ruhsatının ... İşletmeleri Genel Müdürlüğüne ... almasına rağmen muvazaalı hizmet alım sözleşmesi sebebi ... ... Kömür işletmeleri....tarafından işletildiğini, davacıya asgari ücret üzerinden ödeme yapıldığını, dengi olan kadrolu işçi... ...işçinin ... özlük hakları belirlenerek ayrıca, sendika üyesi olduğu gözönünde bulundurularak, aylık ücret miktarının belirlenmesi... ilave tediye, ikramiye...prim alacağı, kömür yardımı, bedelsiz yemek iaşe bedeli, sabun... aydınltma bedeli, ... yardım, koruyucu malzeme... giyim eşyası alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı ....vekili, diğer davalı ... aralarındaki ilişkinin muvazaalı olduğu yönündeki iddianın gerçeği yansıtmadığını, maden sahasının rödövans sözleşmesi hükümleri gereğince işletildiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Davalı, ... İşletmeleri....vekili, davacının aldığı... alması gerektiğini iddia ettiği ücretin belirli olduğunu, davanın belirsiz alacak davası olarak çılamayacağını belirterek öncelikle dava şartı yokluğundan usulden reddini talep etmiştir.
Mahkemece, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı bulunmadığı, asıl işveren-... işveren ilişkisi bulunduğu belirtilmiş... belirsiz alacak davası açılmasında hukuki yarar bulunmadığı gerekçesi ... davanın reddine karar verilmiştir.
Karar, süresi içerisinde davacı... davalı ... İşletmeleri....tarafından temyiz edilmiştir.
Uyuşmazlık davanın niteliği... belirsiz alacak davası açılmasında hukuki yarar bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
....2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'... .... maddesiyle, mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'... ... almayan yeni ... dava türü olarak belirsiz alacak... tespit davası kabul edilmiştir.
6100 sayılı Kanun... .... maddesine göre,
'(...Davanın açıldığı tarihte alacağın miktarını yahut değerini ... ...kesin olarak belirleyebilmesinin kendisinden beklenemeyeceği veya bunun imkânsız olduğu hâllerde alacaklı, hukuki ilişkiyi... asgari ... miktar... ...değeri belirtmek suretiyle belirsiz alacak davası açabilir.
(...Karşı tarafın verdiği bilgi veya tahkikat sonucu alacağın miktarı veya değerinin ... ...kesin olarak belirlenebilmesinin mümkün olduğu anda davacı, iddianın genişletilmesi yasağına tabi olmaksızın davanın başında belirtmiş olduğu talebini artırabilir.
(...Ayrıca, kısmi ... davasının açılabildiği hâllerde, tespit davası... açılabilir... ...durumda hukuki yararın ... olduğu kabul edilir.'
Hükümet tasarısında ... almayan... madde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu tarafından, esasen baştan miktar veya değeri ... tespit edilemeyen ... alacakla ilgili ... arama durumunda olan kişinin, hukuk sisteminde karşılaştığı güçlüklerin bertaraf edilerek ... arama özgürlüğü çerçevesinde mümkün olduğunca... geniş şekilde korunmasının sağlanması gerekçesi üzerinde durularak ihdas edilmiş... nihayetinde kanunlaşmıştır.
Davanın belirsiz alacak davası türünde açılabilmesi için, davanın açıldığı tarih itibariyle uyuşmazlığa konu alacağın miktar veya değerinin ... ...kesin olarak davacı tarafca belirlenememesi gereklidir. Belirleyememe hali, davacının gerekli dikkat... özeni göstermesine rağmen miktar veya değerin belirlenmesinin kendisinden gerçekten beklenilmemesi durumuna... ...objektif olarak imkansızlığa dayanmalıdır.
Madde gerekçesinde 'Alacaklının... ... ... dava açması için, dava açacağı miktar... ...değeri ... ...kesin olarak gerçekten belirlemesi mümkün olmamalı... ....objektif olarak imkansız olmalıdır. Açılacak davanın miktarı biliniyor yahut tespit edilebiliyorsa, böyle ... dava açılamaz. Çünkü, ... davada arandığı gibi, burada... hukuki yarar aranacaktır, böyle ... durumda hukuki yararın bulunduğundan ... edilemez. Özellikle, kısmi davaya ilişkin yeni hükümler... dikkate alınıp birlikte değerlendirildiğinde, baştan tespiti mümkün olan hallerde... yola başvurulması kabul edilemez...şeklindeki açıklamayla, alacağın belirli veya belirlenebilir nitelikte olması durumunda, belirsiz alacak davası açılarak... davanın sağladığı imkanlardan yararlanmanın mümkün olmadığına işaret edilmiştir.
6100 sayılı Kanun... .../...maddesinde, sorunun çözümünde ... gösterici mahiyette kriterlere ... verilmiştir. Anılan madde fıkrasında, karşı tarafın verdiği bilgi veya tahkikat sonucu alacağın miktarı veya değerinin ... ...kesin olarak belirlenebilmesinin mümkün olduğu anda davacının, iddianın genişletilmesi yasağına tabi olmaksızın davanın başında belirtmiş olduğu talebini artırabileceği hüküm altına alınmış, madde gerekçesinde... 'karşı tarafın verdiği bilgiler... sunduğu delillerle... ...delillerin incelenmesi... tahkikat işlemleri sonucu (örneğin bilirkişi... ...keşif incelemesi sonucu...belirlenebilme hali açıklanmıştır.
Davacının alacağının miktar veya değerini belirleyebilmesi için elinde bulunması gerekli bilgi... belgelere sahip olmaması... ...belgelere dava açma hazırlığı döneminde ulaşmasının... (gerçekten) mümkün olmaması... dolayısıyla alacağın miktarının belirlenmesinin karşı tarafın elinde bulunan bilgi... belgelerin sunulmasıyla mümkün hale geleceği durumlarda alacak belirsiz kabul edilmelidir.
Sırf taraflar arasında alacak miktarı bakımından uyuşmazlık bulunması, talep sonucunun belirlenmesinin davacıdan beklenemeyecek olması anlamına gelmez. Önemli olan objektif olarak talep sonucunun belirlenmesinin davacıdan beklenemeyecek olmasıdır. Sadece alacak miktarında taraflar arasında uyuşmazlık bulunması... ...miktarın tartışmalı olmasının belirsiz alacak davası açılması için yeterli sayılması halinde, neredeyse ... davaların belirsiz alacak davası olarak kabulü gerekir..., bu da kanunun amacına aykırıdır...Çünkü...zaten uyuşmazlık bulunduğu için dava açılmakta... uyuşmazlık mahkeme önüne gelmektedir. Önemli olan davacının talebini belirli kılacak imkana sahip olup olmadığıdır. Burada, alacağın belirlenebilir olması ... ispat edilebilirliğinin... ayrıca değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Davacının talep ettiği alacağı belirlemesi objektif olarak mümkün, ancak belirleyebildiği alacağını ispat etmesi, kanunun öngördüğü şekilde (elindeki delillerle) mümkün değilse, burada... belirsiz alacak davası açılacağından ... edilemez. Çünkü, ... alacağın belirlenmesi ... onun ispatı ayrı şeylerdir. Davacı, talep konusu yaptığı alacağını ... ... şekilde belirleyebilir; ancak ... zaman ... ispat edecek durumda olmayabilir. Aksinin kabulü, ... ispat güçlüğü olan alacağı belirsiz alacağa dönüştürmek gibi, ... kanunun amacına ... ...genel ilkelere aykırı ... durumu ortaya çıkartabilir.
Alacağın miktarının belirlenebilmesinin, tahkikat aşamasında yapılacak delillerin incelenmesi, bilirkişi incelemesi veya keşif gibi sair işlemlerin yapılmasına bağlı olduğu durumlarda... belirsiz alacak davası açılabileceği kabul edilmelidir. .... ki, ... davada bilirkişi incelemesine gidilmesi belirsiz alacak davasının açılabilmesi için yeterli değildir. ... davada bilirkişiye başvurulmasına rağmen davacı dava açarken alacak miktarını belirleyebiliyorsa, belirsiz alacak davası açılamaz.
Kategorik olarak, belirli ... ... davanın veya belirli kişilerin açtığı davaların baştan belirli veya belirsiz alacak davası olduğundan... ... edilemez. ... ... davaya konu alacak bakımından...belirsiz alacak davasına ilişkin ölçütlerin somut olaya uygulanarak, belirleme yapılması gereklidir.
Hakime alacak miktarının tayin... tespitinde takdir yetkisi tanındığı hallerde (...: 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu... 50, ...56...hakimin kullanacağı takdir yetkisi sonucu alacak belirli hale gelebileceğinden, davacının davanın açıldığı tarih itibariyle alacağın miktarını yahut değerini ... ...kesin olarak belirleyebilmesinin imkansız olduğu kabul edilmelidir. Örneğin, ...hukuku uygulamasında, Yargıtayca fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram... genel tatil ücreti alacaklarının yazılı belgelere... işyeri kayıtlarına dayanmayıp, tanık anlatımlarına dayanması halinde, hesaba esas alınan süre... alacağın miktarı nazara alınarak takdir edilecek uygun oranda takdiri indirim yapılması gerekliliği kabul edilmektedir. ...halde, şahit anlatımlarına dayanılarak hesaplanan alacak miktarından hakimin takdir yetkisine bağlı olarak yapılacak indirim oranı baştan belirlenebilir olmadığından, alacak belirsiz kabul edilmelidir.
6100 sayılı Kanun ... birlikte, yukarıda belirtilen çerçevede belirsiz alacak davası açma imkanı tanınarak, belirsiz alacaklar bakımından ... arama özgürlüğü genişletilmiştir.
Zaman zaman, 6100 sayılı Kanun ... birlikte kabul edilen belirsiz alacak davası ... kısmi davaya ilişkin yeni düzenlemedeki sınırın ... olarak tespit edilemediği, birinin diğeri yerine kullanıldığı görülmektedir. Oysa... ... davanın amacı... niteliği ayrıdır. Alacak, belirli veya belirlenebilir ..., belirsiz alacak davası açılamaz; ancak şartları varsa kısmi dava açılması mümkündür.
Kanun... kısmi dava açma imkanını ortadan kaldırmadığı... gözetildiğinde, belirli alacaklar için, belirsiz alacak davası açılamasa..., şartları oluştuğunda... hukuki yarar bulunduğunda kısmi dava açılması mümkündür. Aksi halde, sadece... belirsiz alacak davası açma veya belirli ... alacak davası açma şeklinde ... imkandan ... edilebilir ki....zaman da kısmi davaya ilişkin 6100 sayılı Kanun... .... maddesindeki hükmün fiilen uygulanması ... konusu olamayacaktır. Çünkü, belirsiz alacak davasında zaten belirsiz alacak davasının sağladığı imkanlardan yararlanarak dava açılabilecek; şayet alacak belirli ... de... zaman sadece ... ... davası açılabilecektir. Oysa kanun koyucunun abesle iştigal etmeyeceği prensibi gereği, anılan maddeyle kısmi davaya ilişkin düzenleme yapıldığı düşünülerek... Kanundaki sınırlamalara dikkat edilerek kısmi dava açılabilecektir.
...noktada... ...açıklığa kavuşturulmalıdır..., şartları bulunmadığı halde dava dilekçesinde davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığı durumda davacıya herhangi ... süre verilmeden hukuki yarar yokluğundan davanın reddi yoluna gidilmelidir. Çünkü, alacağın belirlenebilmesi mümkün iken, böyle ... davanın açılmasına Kanun izin vermemiştir. Böyle ... durumda, belirsiz alacak davası açmakta hukuki yarar yokluğundan dava reddedilmeli, .... süre verilmemelidir. Zira, burada talep açıktır, ...sebeple 6100 sayılı Kanun... .../.... maddesinin uygulanarak süre verilmesi mümkün değildir; aslında açılmaması gerektiği halde belirsiz alacak davası açılmış olduğundan, ...konudaki eksiklik... süre verilerek tamamlanamayacağından, dava hukuki yarar yokluğundan reddedilmelidir. Buradaki hukuki yarar, sonradan tamamlanacak nitelikte ... hukuki yarar değildir.
Çünkü, dava açıldığında...sırada mevcut olmayan hukuki yarar, bunun... açıkça mahkemece bilindiği ... durumda, tamamlanacak ... hukuki yarar değildir. Aksinin kabulü, aslında açık olan talep sonucunun süre verilerek davacı tarafından değiştirilmesi... bulunmayan hukuki yararın sağlanması için davacıya... imkan sağlanması anlamına gelecektir..., buna usûl bakımından imkan yoktur, böyle ... durum taraflar arasındaki eşitlik ilkesine... aykırı olacaktır. Bunun yanında, şayet açılan davada asgari ... miktar gösterilmişse... bunun alacağın ... bölümü olduğu anlaşılmakla birlikte, belirsiz alacak davası... yoksa belirli alacak olmakla birlikte kısmi dava... olduğu anlaşılamıyorsa, ...durumda 6100 sayılı Kanun... .../.... maddesinin aradığı şekilde açıkça talep sonucu belirtilmemiş olacaktır. Talep, talep türü... davanın niteliği açıkça anlaşılamıyorsa, talep muğlaksa, aynı Kanun... .../...maddesi gereğince, davacıya ... haftalık kesin süre verilerek talebinin belirsiz alacak davası..., yoksa kısmi dava... olduğunun belirtilmesi istenmelidir. Verilen... süreden sonra, davacının talebini açıklamasına göre ... ... izlenmelidir. Eğer talep, davacı tarafından belirsiz alacak davası şeklinde açıklanmış olmakla birlikte, gerçekte belirsiz alacak davası şartlarını taşımıyorsa... zaman yukarıdaki şekilde hareket edilmeli, hukuki yarar yokluğundan dava reddedilmelidir. Açıklamadan sonra talep belirsiz alacak davası şartlarını taşıyorsa, ...davanın sonuçlarına göre, talep kısmi davanın şartlarını taşıyorsa... kısmi davanın sonuçlarına göre dava yürütülerek karar verilmelidir (Dairemizin...2012 tarih 2012/30463 esas 2012/30091 karar sayılı kararı).
6100 sayılı Kanun... .... maddesinde düzenlenen, davacının aynı davalıya karşı birbirinden bağımsız birden fazla asli talebini aynı dava dilekçesinde ileri sürmesi olarak tanımlanan davaların yığılması (objektif dava birleşmesi) halinde, talep sayısı kadar dava bulunduğu kabul edildiğinden... aynı Kanun... .../...maddesi uyarınca... ... ... talep bakımından ayrı ayrı hüküm verilmesi gerektiğinden, ...durumda... dava dilekçesinde ileri sürülen taleplerin belirsiz alacak olup olmadığının ... ... talep bakımından ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekecektir.
Somut olayda, davanın 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'... .... maddesi gereğince belirsiz alacak davası olarak açıldığı tartışmasızdır. Davacı, ... altı kömür üretimi işinde, davalılar arasındaki muvazaalı ilişki sebebi ... asgari ücret üzerinden yapılan ödeme ... çalıştığını, aynı ... yapan dengi olan kadrolu işçi... ...işçinin ... özlük hakları belirlenerek ayrıca...sendika üyesi olduğu gözönünde bulundurularak, aylık ücret miktarının belirlenmesini, belirlenecek ücrete göre, ilave tediye, ikramiye...prim alacağı, kömür yardımı, bedelsiz yemek iaşe bedeli, sabun... aydınltma bedeli.... yardım...koruyucu malzeme... giyim eşyası alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir...Dosya içeriğine göre...talebin haklı görülmesi halinde davacının gerçek ücretinin... dava konusu diğer alacakların gerçek ücret üzerinden miktarının belirlenmesinin karşı tarafın elinde bulunan bilgi... belgelerin sunulmasıyla mümkün hale gelecek olması sebebi ..., davanın belirsiz alacak davası olarak açılmasında hukuki yarar bulunmaktadır. ...sebeple işin esasına girilerek oluşacak sonuç dairesinde ... karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ... davanın hukuki yarar yokluğundan reddedilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Kabule göre..., mahkemece, davanın esastan görülerek karara bağlanmasına engel olan, hukuki yarar noktasında dava şartı noksanlığı bulunduğu kanaatine varılmasından sonra, işin esası ... ilgili değerlendirme yapılarak muvazaa noktasında görüş beyan edilmesi... davalılar lehine...karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin...2... 13. maddelerine aykırı olacak şekilde ...,....yerine....,....vekalet ücreti taktir edilmesi hatalıdır.
SONUÇ...Hükmün yukarıda açıklanan sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, ....2016 günü oybirliği ... karar verildi.
