4. Hukuk Dairesi 2021/16883 E. , 2021/5509 K.
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Asıl ve birleşen davalarda davacı ... tarafından, davalılar ... Belediye Bakanalığı vd. Aleyhine 07/02/2002 gününde verilen dilekçe ile mahkeme kararlarının yerine getirilmemesi nedeniyle maddi ve manevi tazminat istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonucunda; asıl davada maddi tazminat talebi yönünden karar verilmesine yer olmadığına, manevi tazminat talebi yönünden davanın kabulüne, birleşen ... ASHM'nin 2002/110 esas sayılı dosyasında davalılardan ... Belediye Bkanlığı yönünden yargı yolu nedeniyle mahkemenin görevsizliğine, diğer davalı yönünden maddi tazminat talebi hakkında karar verilmesine yer olmadığına, manevi tazminat talebinin kısmen kabulüne, birleşen ... ASHM'nin 2005/144 esas sayılı dosyasında davanın kısmen kabulüne, birleşen ... ASHM'nin 2005/145 esas sayılı dosyasında maddi tazminat talebi hakkında karar verilmesine yer olmadığına, manevi tazminat talebinin kabulüne, birleşen ... ASHM'nin 2005/146 esas sayılı dosyasında davalılardan ... ve ... yönünden davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalı ... yönünden esastan reddine, birleşen ... ASHM'nin 2010/138 sayılı dosyasında davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine dair verilen 20/02/2015 günlü kararın Yargıtayca incelenmesi asıl ve birleşen davalarda davacı, davalılardan ..., davalılar ... ve ... mirasçıları vekili, davalılardan ..., davalılardan Sülemyan Tuncer, davalılardan ..., davalılardan ..., davalılardan ... ve davalılardan ... tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü:
K A R A R
Asıl ve birleşen davalarda davacı vekili, ... Belediyesi Toptancı Halinde bulunan 29 nolu dükkanı 1988 yılından beri işlettiğini, Belediye Encümeninin 1994 yılından itibaren aldığı çeşitli kararla 29 nolu hal dükkanının kapattığını, alınan kararların iptaline yönelik açılan davalarda yürütmeyi durdurma kararları verilmesine rağmen davalıların kararların gereğini zamanında yerine getirmediğini, idare mahkemeleri tarafından iptal davalarının kabulüne karar verilmesi akabinde Belediye Encümeni tarafından alınan yeni kararlarla iptal davalarında verilen kararların etkisiz hale getirilmeye çalışıldığını, davalıların bu şekildeki eylemlerinin uzun yıllar devam ettiğini, bu eylemler nedeniyle ticari faaliyetinin zarar gördüğü, dükkanının kapalı kaldığı dönemde müşteri ve kazanç kaybına uğradığını, dükkanının belediye tarafından sürekli kapatılması nedeniyle ticari itibarının
sarsıldığını belirterek asıl davada Belediye Encümeninin 05/04/2001 tarihli 104 sayılı kararı nedeniyle fazlaya ilişkin talep hakkı saklı kalmak üzere 15.000,00 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminatın dükkanının kapanma tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini; birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/110 esas sayılı dosyasında Antalya 1. İdare Mahkemesinin 2001/566 esas sayılı dosyasında verilen yürütmeyi durdurma kararının kasten yerine getirilememesi nedeniyle dükkanın kapalı kaldığı döneme ilişkin fazlaya ilişkin talep hakkı saklı kalmak üzere 7.000,00 TL maddi ve 3.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini; birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/144 esas sayılı dosyasında Belediye Encümenin 18/09/1995 tarihli ve 635 sayılı kararı ile 02/10/1995 tarihli ve 663 sayılı kararı nedeniyle uğranılan zarara yönelik fazlaya ilişkin talep hakkı saklı kalmak üzere 5.000,00 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminatın ilk işlem tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini; birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/145 esas sayılı dosyasında Belediye Encümeninin 09/09/1996 tarihli ve 558 sayılı kararı nedeniyle uğranılan zarar yönelik fazlaya ilişkin talep hakkı saklı kalmak üzere 10.000,00 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminatın ilk işlem tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini; birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/146 esas sayılı dosyasında ... Kaymakamlığının 04/09/1995 tarihli ve 12 sayılı kararı nedeniyle uğranılan zarara yönelik fazlaya ilişkin talep hakkı saklı kalmak üzere 5.000,00 TL maddi ve 3.000,00 TL manevi tazminatın ilk işlem tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini; birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/138 esas sayılı dosyasında Belediye Meclisinin 05/10/2005 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
Asıl ve birleşen davada davalılar, davanın reddi gerektiğini savunmuşlardır.
Mahkemece, asıl ve birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/110 esas sayılı dosyasına yönelik olarak Dairemizin 2003/5925 esas ve 2003/11464 karar sayılı bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda; asıl davada maddi tazminat talebi yönünden karar verilmesine yer olmadığına, manevi tazinat talebi yönünden davanın kabulü ile 5.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/110 esas sayılı dosyasında davalılardan ... Belediye Bakanlığı yönünden yargı yolu nedeniyle mahkemenini görevsizliğine, diğer davalı yönünden maddi tazminat talebi hakkında karar verilmesine yer olmadığına, manevi tazminat talebinin kısmen kabulü ile 1.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'dan tahsiline, birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/144 esas sayılı dosyasında davanın kısmen kabulü ile 227,42 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 145 esas sayılı dosyasında davalılardan ... ve ... yönünden davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalı ... yönünden esastan reddine, birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/138 esas sayılı dosyasında davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.
Karar asıl ve birleşen davalarda davacı, davalılardan ..., davalılar ... ve ... mirasçıları vekili, davalılardan ..., davalılardan ..., davalılardan ..., davalılardan ..., davalılardan ... ve davalılardan ... tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına, delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacının tüm temyiz eden davalılar ..., ..., ... mirasçıları, ..., ..., ..., ..., ..., ...'ın aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları reddedilmelidir.
2-Davalılar ... mirasçıları, ..., ..., ... ve ...'ın birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/144 esas sayılı dosyasına yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde;
Asıl ve birleşen davalar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 28. maddesinin (4) numaralı fıkrası gereğince idari yargı kararlarının uygulanmaması nedeniyle uğranılan maddi ve manevi zararın giderilmesi istemine ilişkindir.
Davacı vekili birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/144 esas sayılı dosyasında Belediye Encümenin 18/09/1995 tarihli ve 635 sayılı kararı ile 02/10/1995 tarihli ve 663 sayılı kararı nedeniyle uğranılan zarara yönelik maddi ve manevi tazminat talep etmiştir.
... Belediye Encümeninin 18/09/1995 tarih ve 635 sayılı kararında, belediye toptancı halinde bulunan ve daha evvel davacıya tahsisi yapılan 29 nolu dükkanın kiraya verilmesine yönelik açık arttırma yapılmasına karar verildiği, açık arttırmaya iştirak eden olmaması üzerine bu kez ... Belediye Encümeninin 02/10/1995 tarih ve 663 sayılı kararı ile de açık attırmaya iştirak eden olmadığından Devlet İhale Kanunu'nun 49. maddesi gereğince pazarlık usulü ile ihale edilmesine karar verildiği, ancak anılan bu kararlar üzerine 29 nolu dükkanının başkasına ihale edildiğine ilişkin belge olmadığı gibi bu kararlara dayalı olarak da davacının işyerinin kapatılmadığı anlaşılmaktadır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise anılan Belediye Encümeninin kararlarına istinaden iş yeri kapatma söz konusu olmasa da davacı hakkında olumsuz intiba uyandırıldığından iş hacminde daralma olacağı varsayımı ile zarar hesabı yapılmıştır.
Şu durumda; birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/144 esas sayılı dosyasına dayanak olan Belediye Encümeninin 18/09/1995 tarihli ve 635 sayılı kararı ile 02/10/1995 tarihli ve 663 sayılı kararı nedeniyle davacının işyerinin kapatılması söz konusu olmadığından davacının somut bir maddi zararı bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bilirkişi raporundaki varsayıma dayalı hesaplamaya itibar edilmesi doğru değildir. Açıklanan nedenle birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/144 esas sayılı dosyası yönünden maddi tazminat isteminin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş ve kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.
3-Davalılar ..., ... ve ... mirasçıları vekili, ..., ..., ... ve ...'in asıl dava birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/145 esas sayılı dosyalarına yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde;
Dosyanın incelenmesinde; davacı tarafından asıl davada ... Belediye Encümenin 05/04/2001 tarihli ve 104 sayılı kararı nedeniyle maddi ve manevi tazminat isteminde bulunulduğu, aynı encümen kararına dayalı olarak davalı ... Belediyesi
aleyhine Antalya 1. İdare Mahkemesinin 2001/566 esas sayılı dosyasında encümen kararının iptali ile maddi ve manevi tazminat talepli dava açıldığı, Antalya 1. İdare Mahkemesince yapılan yargılama sonunda dava konusu encümen kararının iptali ile davacının maddi ve manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne, 3.785,94 TL (3.785,949,492 YTL) maddi ve 2.000,00 TL (2.000.000,000 YTL) manevi tazminata hükmedildiği, kararın temyiz edilmesi üzerine Danıştay 8. Dairesi tarafından yalnızca hükmedilen maddi tazminatın faiz başlangıç tarihinin dava tarihi olması gerektiği gerekçesiyle bozulduğu, mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda verilen kararın Danıştay 8. Dairesi tarafından onanarak kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Yine birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/110 esas sayılı dosyasında davacı, Antalya 1. İdare Mahkemesinin 2001/566 esas sayılı dosyasında verilen yürütmeyi durdurma kararının yerine getirilmemesi nedeniyle 29 nolu hal dükkanının kapalı kaldığı döneme ilişkin maddi ve manevi tazminat isteminde bulunmuştur.
Birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/145 esas sayılı dosyasında ise davacı, ... Belediye Encümeninin 09/09/1996 tarihli ve 558 sayılı kararı nedeniyle maddi ve manevi tazminat isteminde bulunmuştur. Davacı tarafından aynı encümen kararına dayalı olarak ... Belediyesi aleyhine Antalya 1. İdare Mahkemesinin 2001/79 esas sayılı dosyasında da maddi ve manevi tazminat istemli dava açılmış ve mahkeme yapılan yargılama sonunda 456,01 TL (456.019.999 YTL) maddi ve 1.000,00 TL (1.000.000.000 YTL) manevi tazminata hükmedilmiştir. Danıştay 8. Dairesi tarafından hükmün onanmasına karar verilmiştir.
Davacı tarafından dosyaya sunulan 19/03/2012 tarihli dilekçede, idare mahkemesi kararlarına ilişkin tazminatların ... İcra Dairesinde açılmış olan icra dosyalarına yatırıldığı beyan edilmiştir.
Asıl dava, birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/110 esas sayılı dosyası ve birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/145 esas sayılı dosyası yönünden ise mahkemece; dava konusu olan işlemler nedeniyle davacının maddi zararının idare mahkemesi kararlarına istinaden belediye tarafından ödendiği gerekçesiyle maddi tazminat istemleri hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş; manevi tazminat istemlerinin ise kabulüne karar verilmiştir.
818 sayılı mülga Borçlar Kanunu'nun 50 ve 51. maddelerinde, haksız eylemin ve bunun sonucunda doğan zararın birden fazla kişi tarafından meydana getirilmesi durumunda, zarar görenin dilediği takdirde eyleme katılanlardan birisinden, birkaçından veyahut tamamından zincirleme olarak sorumlu tutulmalarını isteme hakkına sahip bulunduğu düzenlenmiştir. Aynı hüküm 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 61. maddesinde de tekrar edilmiştir.
Hukukumuzda hakim olan taleplerin (sorumlulukların) yarışması ilkesine göre; tazminat yükümlülerinden her biri, zarar görene karşı sanki zarara tek başına sebebiyet vermiş gibi diğer yükümlü veya yükümlüler tarafından zararın tamamı tazmin edilinceye kadar sorumludur. Buradaki müteselsil sorumluluk, kusur ortaklığına dayanır. Mağdur, tazminat alacak hakkına sahiptir. Dış ilişkide müteselsil sorumlu sayısı kadar yükümlüsü kadar alacak hakkına sahiptir. Dış ilişkide müteselsil sorumlu sayısı kadar bağımsız talep söz konusudur. Taleplerin yarışması ilkesine göre talep sahibi, müteselsil borçlulardan kendisine borçlanılan edimi bir kez tahsil edebilir. Mağdur usul hukuku
açısından müteselsil sorumluları münferiden dava edebileceği gibi, sorumlular aleyhine müşteriken de dava açma hakkına sahiptir. Mağdurun manevi tazminat talep edebileceği birden fazla kimse bulunması halinde, bunlardan birinden manevi tazminat adı altında tazminat almış olması, başka bir anlatımla hükmedilen manevi tazminatı tahsil etmiş olması, manevi tazminatın bölünmezliği ve tekliği ilkesi gözetilerek, diğerlerinin sorumluluğunu ortadan kaldırır.
Şu durumda; davacının asıl dava, birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/110 esas ve birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/145 esas sayılı dosyalarına konu talepleri hakkında, daha evvel idare mahkemelerinde belediye aleyhine tazminat hükmedildiği ve bu tazminatların da eldeki davalarda karar verilmeden önce belediye tarafından ödendiği, bu hususun davacının da kabulünde olduğu gözetildiğinde manevi tazminatın tekliği ve bölünmezliği ilkesi gereğince, anılan dava dosyalarında manevi tazminat istemleri hakkında da karar verilmesine yer olmadığına hükmedilmesi gerekirken yanılgılı gerekçe ile manevi tazminat istemlerinin kabul edilmesi doğru görülmemiştir. Kararın açıklanan nedenle de bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen kararın yukarıda (2 ve 3 ) numaralı bentlerde açıklanan nedenlerle ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/144 esas sayılı dosyası yönünden temyiz eden davalılar ... mirasçıları, ..., ..., ... ve ... yararına; asıl dava dosyası, birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/110 esas ve birleşen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2005/145 esas sayılı dosyaları yönünden ise temyiz eden davalılar ..., ..., ... mirasçıları, ..., ..., ... ve ... yararına BOZULMASINA, davacının tüm, davalılar ..., ..., ... mirasçıları, ..., ..., ..., ..., ... ve ...'ın diğer temyiz itirazlarının ilk bentte gösterilen nedenlerle reddine, aşağıda dökümü yazılı 31,60 TL kalan onama harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalılara geri verilmesine 27/09/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.