9. Hukuk Dairesi         2018/6503 E.  ,  2018/16943 K.

MAHKEMESİ : ... BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 29. HUKUK DAİRESİ

DAVA :Davacı, yetki tespiti belgesinin iptaline karar verilmesini istem...tir.

Yerel mahkemece, davanın reddine karar verilm...tir.

İlk Derece Mahkemesinin red kararına karşı davacı avukatı istinaf başvurusunda bulunmuştur.

Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi davacı avukatının istinaf başvurusunu esastan reddetm...tir.

Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi'nin kararı süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilm... olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

A) Davacı İsteminin Özeti:

Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalı bakanlıkça davalı sendikaya verilen yetki tespitine yasa hükümlerine uyulmadığını, müvekkili firmanın '... Mah. ... Cad. ... Ylu 1850 Parsel No:1 .../ ...' adresinde kurulu mamul deposu ...yeri ile birlikte ...letme tipi yetki tespit belgesi verilmesi gerekirken hatalı olarak ...yeri yetki tespit belgesinin verildiği, anılan ...yerinin '... Mah. ... Cad. No:7 .../ ...' adresinde bulunan ...yeri ile ...letme teşkil ettiği, toplu ... sözleşmesi (...) nisabı 32 k...i iken 25 sendika üyesinin yeterli kabul edildiği, söz konusu yetki tespit belgesinin iptalinin gerektiği iddia edilm...tir.

B) Davalı Cevabının Özeti:

Davalı T. ... ... ... Sendikası Başkanlığı vekili; yetki tespitine il...kin hak düşüm süresinin geçirilip geçirilmediğinin araştırılmasının gerektiği, görevli makamın 'Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü' olduğu, anılan il müdürlüğünün '... Adliyesi' yetki sınırları içerisinde yer aldığı, bahse konu ...yerinde sendikal örgütlenme çalışmasının yapıldığı, üye sayısı için yeterli çoğunluğa ulaşılınca yetki tespiti başvurusunda bulunulduğu, Bakanlığın başvuru tarihi itibariyle davacı şirkete ait bahse konu ...yerinde 39 ...çinin çalıştığını ve bunlardan 25'inin müvekkili sendikaya üye olduğunu ve bu doğrultuda yasanın ... yapmak için aradığı çoğunluğun sağlandığını tespit ettiği, ...yerinde çalışan ...çilerin yarıdan fazlası sendikanın üyesi olduğu için ... yapmaya yetkili olunduğu, davacı tarafın belirttiği ...yerlerinin aynı ...kolunda olmadığı, bu nedenle ...letme teşkil etmelerinin mümkün bulunmadığı, diğer ...yerinin metal ...kolunda olduğu, ...kolu itiraz prosedürünün ...letilmesi durumunda bunun hali hazırdaki dava açısından bekletici mesele olarak ele alınmasının mümkün bulunmadığı iddia edilm...tir.

Davalı Bakanlık vekili; davanın yetkisiz mahkemede açıldığı, kararın tebliğinden itibaren 6 günlük sürenin geçirildiği, yetki tespiti ...lemlerinin Kuruma yapılmış bildirimlere göre gerçekleştirildiği, davalı firmaya ait ...yerlerinden '386146.34' sicil numaralı olanın 12 sıra numaralı 'metal' ...kolunda kurulu bulunduğu, bu nedenle yetki tespitine dahil edilmediği, '117254.34' sicil numaralı olanın ise 16 sıra numaralı '... yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk'...kolunda kurulu olduğu, bu ...yerinde çalışan 39 ...çiden 25'inin anılan sendikaya üyeliğinin bulunduğu, buna il...kin yetki tespit yazısının taraflara gönderildiği iddia edilm...tir.

C) İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:

Mahkemece toplanan kanıtlar ve bilirk...i raporuna dayanılarak davacıya ait ... / ...’da bulunan 172545 sicil numaralı ...yerinin depolama hizmetleri olduğu ve ... kolları yönetmeliğinin 16 sıra numaralı ... yapımı ve deniz taşımacılığı ardiye ve antrepoculuk ... kolunda olduğu fakat ...’da kurulu olan 386164 sicil numaralı ...yerinin ise “Kırtasiye ürünleri imalatı” yapıldığı 16 sıra numaralı ...kolunda yer almadığı, ...yeri düzeyinde yetki tespiti yapılmasında hukuka aykırı yön bulunmadığı, yetki tespitine konu ...yerinde ...çilerin yarıdan fazlasının sendika üyesi olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilm...tir.

D) İstinaf:

Karara karşı davacı istinaf kanun yoluna başvurmuştur.

E) Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti

Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesince keşif yapılmaksızın bilirk...i incelemesi yapılmasının eksik ve hatalı olduğu ileri sürülmüş ise de, taraflarca bildirilen tüm delillerin toplanmasının gerekli olmadığı karara esas alınan delillerin toplanmasının yeterli olduğu keşif yapılmasının dosyaya yarar sağlamayacağı açık olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilm...tir.

F) Temyiz:

Kararı davacı temyiz etm...tir.

G) Gerekçe:

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 79. maddesinde; “Bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar ... davalarına bakmakla görevli ve yetkili mahkemelerde görülür. Ancak yedinci ila on birinci bölümlerin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar için, görevli makamın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.” denilm...tir.

Yukarıdaki hükmün yollamada bulunduğu aynı Kanun'un 2. maddesinin 1. fıkrasının “c” bendinde de Görevli Makamın; “...yeri Toplu ... Sözleşmesi için ...yerinin, ...letme Toplu ... Sözleşmesi için ...letme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünü, aynı Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren ...yerleri için yapılacak grup Toplu ... Sözleşmelerinde bu ...yerlerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünü, birden fazla Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren ...yerlerini kapsayacak grup toplu ... sözleşmesi için ise Bakanlığı” ifade edeceği belirtilm...tir.

... mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan, davalı tarafça süresinde yetki itirazı yapılmamış olsa bile, mahkeme tarafından bu husus kendiliğinden göz önünde bulundurmalıdır. Bir başka anlatımla hâkim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de resen yetkisizlik kararı verebilir (Dairemizin 26.05.2008 gün ve 2008/20378 Esas, 2008/12778 Karar sayılı ilamı).

Somut uyuşmazlıkta davacıya ait ... Mah. ... Cad. No:7 .../...’da olan ...yerine il...kin yetki tespiti yapılmış, davacı da bu yetki tespitine karşı ...’da başka bir ...yeri daha bulunduğunu her iki ...yerinin ...letme oluşturduğunu ...letme düzeyinde yetki tespiti yapılması gerektiğini iddia ederek davasını ... ... ... Mahkemesi’nde açmıştır.

Davalılar yetkili mahkemenin ... ... Mahkemeleri olduğunu ileri sürmüştür. İlk derece mahkemesi ...yeri .../...’da olduğundan itirazı reddetm...tir.

Yukarıda alıntılanan mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde yetki tespitine il...kin ...yerinin ...’da bulunduğu, ...’da bulunan ...yerinin bağlı olduğu Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü’nün ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü olduğu, burasının da .../...’da olduğundan yetkili mahkemenin ... ... Mahkemesi olduğu açıktır.

Yetkinin kamu düzeninden olup, Mahkemece re' sen değerlendirilmesi gerektiği tartışmasızdır.

Öncelikle değerlendirilmesi gereken husus, yetkisiz olduğu tartışmasız olan Mahkemenin kararını istinaf yolu ile denetleyecek olan Bölge Adliye Mahkemesi' nin her iki mahkeme açısından da denetim yetkisinin bulunması halinde yetki hususunu dikkate almadan maddi vaka denetimi yapıp, karar vermesinin yasaya uygun olup, olmadığı, bu hususun usul ekonomisi yada Bölge Adliye Mahkemesi' nin tekrar denetim sonrasında aynı kararı vereceği varsayımı ile yetkisiz mahkemenin kararının bozulmasının gerekip, gerekmediğidir.

6100 sayılı HMK. nın 114/ç maddesine göre ' yetkinin kesin olduğu hallerde Mahkemenin yetkili bulunması ' dava şartı olup, Bölge Adliye Mahkemesi' nin duruşma yapılmadan karar vereceği halleri belirten HMK. nın 353. maddesinin 3. bendinde ' MAHKEMENİN...ya da YETKİLİ OLMAMASINA RAĞMEN DAVAYA BAKMIŞ BULUNMASI ' hali de belirtilm...tir.

Bu maddeye göre Bölge Adliye Mahkemesi Mahkemenin görev ve yetkisini gözetmek zorundadır.

Bölge Adliye Mahkemesi'nin istinaf denetiminde öncelikle Mahkemenin görevli olup, olmadığını, görevli ise yetkili olup, olmadığını denetlemek varsa görev ve yetki hususunu çözmek zorundadır.

Bölge Adliye Mahkemesi'nin her iki mahkeme açısından da denetim yetkisinin bulunması halinde Bölge Adliye Mahkemesi' nin yetki hususunu dikkate almadan maddi vaka denetimi yapıp, karar vermesinin yasaya uygun olduğunu kabul etmek mümkün değildir. Bu düşünüşün kabulü Yargıtay'ın bütün Mahkemelerin temyiz denetimini yaptığı gözetildiğinde, usul ekonomisi düşüncesi ile yetkiyi göz ardı ederek, yetkisiz mahkeme kararlarını esastan incelemesinin yasaya uygun olacağı sonucunu doğuracaktır ki bunun 'yetki ' müessesi ile bağdaştırılması mümkün değildir.

Bu açıklamalar karşısında, Bölge Adliye Mahkemesince ... ... ... Mahkemesi'nin kararının ' yetkisizlik ' nedeni ile bozulması gerekirken ...in esası hakkında karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirm...tir.

H) Sonuç:

Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı nedenden BOZULMASINA, bozma sebebine göre sair temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 373/1 uyarınca ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi’nin yukarıda esas ve karar numarası yazılı kararının ...dan kaldırılıp dosyanın kararı veren ilk derece mahkemesine, karardan bir örneğinin ise ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi’ne gönderilmesine 28.09.2018 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

K A R Ş I O Y

Olumsuz yetki tespitine karşı davacı sendika tarafından ... ... 12. ... Mahkemesine açılan davada ilk derece Mahkemesince yapılan yargılama sonunda, davanın reddine karar verilm... ve verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinafa başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi tarafından davacı avukatının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilm...tir.

Kararın davacı sendika vekili tarafından temyizi üzerine ise çoğunluk görüşü ile “... mahkemesinin yetkisinin kamu düzeninden olduğu, dava şartı olması nedeni ile mahkemenin resen nazara alması gerektiği, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesinin 79 ve 2/1.c maddeleri uyarınca Kartalda bulunan ...yerinin bağlı olduğu Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü’nün bulunduğu yer ... mahkemesinin olduğu, kurum il müdürlüğünün ise .../... adresinde olması nedeni ile ... ... Mahkemesinin yetkili olduğu, dosyanın yetkisizlik kararı verilerek ... ... Mahkemesine gönderilmesi yönünde karar verilmesi gerektiği” gerekçesi ile bozulmasına karar verilm...tir.

Olumlu veya olumsuz yetki tespit davaları, Toplu ... Sözleşmesi süreci nedeni ile yargılamasının hızlı bir şekilde sonuçlanması gerekir. Kısaca 6100 sayılı HMK.’un 30. Maddesindeki usul ekonomisi ilkesi burada da dikkate alınmalıdır.

Ülkemizde 20 Temmuz 2016 tarihinden itibaren Bölge Adliye(İstinaf) Mahkemelerinin faaliyete geçmesi ile birlikte, 6100 sayılı HMK.’un İstinaf ve temyiz kuralları yürürlüğe girm...tir. Böylece üç dereceli yargılama sistemine geçilm...tir. İstinaf kanun yoluna başvurulduğunda, Bölge Adliye(İstinaf) Mahkemesi dava ile ilgili hem maddi vakıaları değerlendirir hem de hukukilik denetimi yapar. Kısaca istinaf mahkemesi yerel mahkeme tarafından toplanmamış bir delili toplayabilir, yeniden tanık dinleyebilir veya keşif yapabilir. Bölge Adliye Mahkemesi, dava dosyasında mevcut olan ve topladığı diğer tüm delillerle birlikte hukuki denetim de yaparak istinaf incelemesi neticesinde uyuşmazlık hakkında karar verir. İstinaf incelemesi ile Bölge Adliye (İstinaf) Mahkemesi yeniden bir karar verir. Teknik açıdan yerel mahkeme kararının bozulması veya onanması söz konusu değildir.

Bölge Adliye Mahkemesinin yargı çevresi Bölgesine bağlı ilk derece mahkemelerinin çevresi ile belirlenm...tir. Buna göre ... Bölge Adliye Mahkemesinin yargı alanı içerisinde hem ..., hem de ... ... ilk derece Mahkemeleri bulunmaktadır. Bölge Adliye Mahkemelerinin yargı çevresinde bulunan ilk derece mahkemelerinden birinde dava açılmış ve aynı bölge içinde başka bir ilk derece mahkemesi yetkili ise istinaf yoluna başvurulduğunda, yetki kamu düzenine il...kin ise bu hususun Bölge Adliye Mahkemesince nazara alınması gerekir. Ancak Bölge Adliye Mahkemesi yetkili mahkeme konusuna girmeden ilk derece Mahkemesinin kararını kaldırır esastan reddederse, maddi vakıa denetimi de yapıp, yetkili Bölge Adliye Mahkemesi de olduğundan ve karar yasaya uygun bulunduğundan usul ekonomisi gereği kararın onanması gerekir. Zira sonuçta ... ... Mahkemesi de karar verse, istinafa başvurulduğunda yine maddi vakıa denetimini ... Bölge Adliye Mahkemesi yapacaktır. Ayrıca Bölge Adliye Mahkemesi esas yönünden bir denetim yapmış ve karar verm...tir. Aksi durumda yetkisizlik kararı sonrası yetkili mahkemenin kararının tekrar istinafa gelmesi halinde, aynı Bölge Adliye Mahkemesince ikinci kez esastan inceleme yapılmasına neden olunacaktır. Bu usul ekonomisine aykırı olduğundan Dairemiz çoğunluğunun bozma kararına katılınmamıştır. 28/09/2018