Danıştay 2. Daire Başkanlığı 2021/2630 E. , 2021/1662 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/2630
Karar No : 2021/1662
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Genel Komutanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nce verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Mardin İli, … İlçe Jandarma Komutanlığı emrinde Uzm.J.IV.Kad.Çvş. olarak görev yapmakta iken, hakkında süresiz sicil belgesi düzenlenen davacı tarafından, ayırma sicili düzenlenmesi sonucu ayırma isteminden vazgeçilmesi üzerine, Uzman Jandarma Atama ve Sicil Yönetmeliği'nin 71. maddesi uyarınca, her ayırma sicilinin nota tahvil edilerek 2012 yılı sicil notunun belirlenmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada; davanın reddi yolunda Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesi'nce verilen … günlü, Gensek No:…, E:…, K:… sayılı karara karşı davacının karar düzeltme isteminin de Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesi'nin … günlü, Gensek No:... E:… K:… sayılı kararıyla reddedilerek karar kesinleşmiştir.
Davacının, hakkında yapılan yargılama sonucunda ... Ağır Ceza Mahkemesi'nin … günlü, E:… K:… sayılı kararıyla beraat ettiğini belirterek yaptığı yargılamanın yenilenmesi talebi, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesi'nin … günlü, Gensek No:…, E:…, K:… sayılı kararıyla reddedilmiştir.
Davacı tarafından bu kez, ... Ağır Ceza Mahkemesi'nce verilen kararın Yargıtay ... Ceza Dairesi'nin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği ileri sürülerek ikinci kez yargılamanın yenilenmesi talep edilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : ... İdare Mahkemesi'nin temyize konu kararıyla; Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesi'nin … günlü, Gensek No:…, E:…, K:… sayılı kararında '...isnat edilen suçun vahim nitelikte olduğu, her ne kadar Komisyon ayırma işleminin uygulanmasını gerek görmemiş ise de iddianamede suça ilişkin delillerin belirtildiği, buna göre yargılama sona ermese dahi iddianamedeki tasvir şekline göre kendisinden istifade imkanı kalmadığı ve artık bu haliyle Türk Silahlı Kuvvetlerinde istihdam edilemeyeceği kanaatine ulaşarak ayırma sicil belgesi düzenleyen sicil üstlerinin takdir yetkilerini objektif kıstaslara bağlı kalarak ve kamu yararı-birey yararı arasındaki dengeyi gözeterek kullandıkları anlaşılmaktadır. Ancak daha sonra Jandarma Genel Komutanlığı Karargahında oluşturulan komisyonun görüşü doğrulusunda Jandarma Genel Komutanı tarafından yargılamanın sonucunun beklenilmesi gerektiği sonucuna varılarak ayırma işleminden vazgeçilmiştir. Görüldüğü üzere ayırma işleminden vazgeçilmesi, eylemlerin vuku bulmadığı değerlendirmesine dayanmamaktadır. ... Sonuç olarak, açığa alınması nedeniyle süresiz sicil belgesi düzenlenen davacı hakkında ayırma sicili düzenlenmesi sonucu ayırma işleminden vazgeçilmesi üzerine Yönetmeliğin 71. maddesi uyarınca her ayırma sicilinin nota tahvil edilerek 2012 yılı sicil notunun belirlenmesinde hukuka aykırı bir yön bulunmadığı kanaatine varılmıştır...' gerekçesine yer verildiği, bu durumda, davacının yargılamanın yenilenmesi talebini içeren dilekçesinde ileri sürülen hususların, 2577 sayılı Kanun'un 53. maddesinde yer verilen yargılanmanın yenilenmesi sebeplerinin hiç birisine uymadığı, yargılamanın yenilenmesini gerektiren hallerin yasa koyucu tarafından sınırlı olarak belirlendiği, anılan Kanun'da sayma yoluyla belirtilen sebeplerin dışında yargılamanın yenilenmesine olanak bulunmadığı gerekçesiyle yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından; istinaf incelemesine tabi olup, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nce davanın reddi yolunda verilen karara dayanak alınan … Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından düzenlenen iddianamenin kabulü üzerine, yapılan yargılama sonucunda ... Ağır Ceza Mahkemesi'nce verilen … günlü, E:… K:… sayılı beraat kararının, Yargıtay ... Ceza Dairesi'nin … günlü, E:… K:… sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği, ayrıca aleyhe vekalet ücretine hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek yargılamanın yenilenmesi isteminin reddi yolundaki Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN CEVABI : Temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği yolundadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının gerekçesinin değiştirilerek onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Beşinci Dairesi tarafından, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının ''Ortak Hükümler'' kısmının 6. fıkrası uyarınca ayrıca gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, davacının usule ilişkin itirazı yerinde görülmeyerek Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 'Yargılamanın yenilenmesi' başlıklı 53. maddesinin (1.) fıkrasında, '(Değişik birinci cümle:5/4/1990-3622/22 md.) Danıştay ile bölge idare, idare ve vergi mahkemelerinden verilen kararlar hakkında, aşağıda yazılı sebepler dolayısıyla yargılamanın yenilenmesi istenebilir.
a) Zorlayıcı sebepler dolayısıyla veya lehine karar verilen tarafın eyleminden doğan bir sebeple elde edilemeyen bir belgenin kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olması,
b) Karara esas olarak alınan belgenin, sahteliğine hükmedilmiş veya sahte olduğu mahkeme veya resmi bir makam huzurunda ikrar olunmuş veya sahtelik hakkındaki hüküm karardan evvel verilmiş olup da, yargılamanın yenilenmesini isteyen kimsenin karar zamanında bundan haberi bulunmamış olması,
c) Karara esas olarak alınan bir ilam hükmünün, kesinleşen bir mahkeme kararıyla bozularak ortadan kalkması,
d) Bilirkişinin kasıtla gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun mahkeme kararıyla belirlenmesi,
e) Lehine karar verilen tarafın, karara etkisi olan bir hile kullanmış olması,
f) Vekil veya kanuni temsilci olmayan kimseler ile davanın görülüp karara bağlanmış bulunması,
g) Çekinmeye mecbur olan başkan, üye veya hakimin katılmasıyla karar verilmiş olması,
h) (Değişik:10/6/1994-4001/23 md.) Tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir dava hakkında verilen karara aykırı yeni bir kararın verilmesine neden olabilecek kanuni bir dayanak yokken, aynı mahkeme yahut başka bir mahkeme tarafından önceki ilamın hükmüne aykırı bir karar verilmiş bulunması,
ı) (Ek:15/7/2003-4928/6 md.) Hükmün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması (Ek ibare : 25/7/2018-7145/4 md.) veya hüküm aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi.' nedenlerinden biri ile yargılamanın yenilenmesinin istenebileceği; (2.) fıkrasında, yargılamanın yenilenmesi isteklerinin esas kararı vermiş olan mahkemece karara bağlanacağı; 4928 sayılı Kanun'la değişik (3). fıkrasında, yargılamanın yenilenmesi süresinin, (1) numaralı fıkranın (h) bendinde yazılı sebep için on yıl, (1) numaralı fıkranın (ı) bendinde yazılı sebep için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl ve diğer sebepler için altmış gün olduğu, bu sürelerin, dayanılan sebebin istemde bulunan yönünden gerçekleştiği tarihi izleyen günden başlatılarak hesaplanacağı kuralına yer verilmiştir. Aynı Kanun'un 6545 sayılı Kanun ile değişik 'Yargılamanın yenilenmesi usulü' başlıklı 55. maddesinde ise, isteğin ilişkin olduğu konu, diğer bir daire veya mahkemenin görevine girmiş ise kararın bu daire veya mahkemece verileceği, karşı tarafın savunması alındıktan sonra isteklerin inceleneceği ve kanunda yazılı sebeplerin varlığı durumunda davaya yeniden bakılarak karar verileceği, yargılamanın yenilenmesi istemlerinin, kanunda yazılı sebeplere dayanmaması durumunda ise istemin reddine karar verileceği ve yargılamanın yenilenmesi istemlerinde duruşma yapılmasının, görevli daire veya mahkemenin kararına bağlı olduğu hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bir yargı kararı, yasalarda belirlenen usullere uygun olarak verildikten, itiraz ya da yasa yollarından geçerek veya bunlara ilişkin başvuru süreleri sona ererek kesinleştikten sonra değişmez bir nitelik kazanır. Yargı kararlarının bu değişmezlik kuvvet ve niteliğine “kesin hüküm” denilmektedir [TELLİ S. Tekin, “İdari Yargıda Kesin Hüküm”, İdare Hukuku ve İdari Yargı ile İlgili İncelemeler I, Ankara 1976, s. 103]. Yargı yerlerinin bu şekilde verdiği kararlar kesin hüküm halini alınca, hukuksal gerçek olarak kabul edilir. Kararı veren mahkeme de dahil olmak üzere hiçbir merci kural olarak (yargılamanın yenilenmesi hariç) bu karara dokunamaz. Bu durum hukuki barışın ve yargıya güvenin amaçlanmasının bir sonucudur. Kesin hükümler, yargılamanın iadesi yoluyla ortadan kaldırılmadıkça tarafları bakımından varlığını ve hukuki sonuçlarını muhafaza eder. Bu yön kamu düzenine taalluk edip re’sen dikkate alınması gereken bir husustur.
Ancak bu kuralın mutlak olarak uygulanması adaletin gerçekleşmesine ters düşebilir. Kararın gerçeğe aykırı olduğu, kesin hükümden sonra yeniden bir muhakemenin yapılmasını haklı gösterecek önemde bir hatanın yapılmış olduğu sonradan anlaşılabilir. Bu durumda ortada bir kesin hüküm vardır denilerek, karara dokunulmaması, başka bir haksızlık teşkil edecektir. Yargılama faaliyeti sonucunda verilen hükümde hata yapılmışsa, hüküm gerçeğe aykırılık teşkil ediyorsa, kesin hüküm, bu gerçeğe tercih edilerek başka bir adaletsizliğe mahal vermek kabul edilemez. İşte bu gibi durumlarda, kanunda sayılmış sebeplere dayanılarak, kesin hükmün ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesini sağlamak üzere, yargılamanın yenilenmesi denilen kanun yolu hukuk sistemlerinde kabul edilmiştir [GÖZÜBÜYÜK A. Şeref/TAN Turgut, İdare Hukuku C. II, İdari Yargılama Hukuku, Ankara 1999, s. 1082].
Yargılamanın yenilenmesi kanun yolu, kesinleşmiş bir karara karşı öngörülmüş olduğu için, gerek literatürde gerekse Danıştayın istikrar kazanan içtihatlarında olağanüstü bir kanun yolu olarak nitelendirilmektedir [aynı yönde bknz. GÖZÜBÜYÜK/TAN, age., s. 1023; KURU Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü El Kitabı, İstanbul 1995, s. 762. ].
Yukarıda yer verilen 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 53. maddesinde, yargılamanın yenilenmesi sebepleri sayma yoluyla belirlenmiştir. Öğreti ve yargı içtihatlarında, tahdidi olarak sayılan bu sebepler dışında herhangi bir nedenle yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulamayacağı gibi, kıyas yoluyla da bu sebeplerin genişletilemeyeceği konusunda fikir birliği bulunmaktadır.
Buna göre, yargılamanın yenilenmesi istemiyle başvuru yapıldığında kanunda yazılı sebepler varsa davaya yeniden bakılarak karar verilecek, yargılamanın yenilenmesi istemleri, kanunda yazılı sebeplere dayanmıyor ise, istemin reddine karar verilecektir. Bununla birlikte yargılamanın yenilenmesi talebi kabul edilmedikçe, daha önce verilmiş ve kesin hüküm niteliğini kazanmış olan karar varlığını sürdürecek, değişmezlik kuvvet ve niteliğini devam ettirecektir.
Bir hüküm kesinleşmedikçe ona karşı yargılamanın yenilenmesi yoluna gidilemeyeceği gibi, kural olarak, sadece esasa ilişkin nihai kararlara karşı, hüküm aleyhine olan tarafça bu yola başvurulabilir.
Dava konusu uyuşmazlıkta; davacının yargılamanın yenilenmesi istemi, 2012 yılı sicil notunun belirlenmesine ilişkin dava konusu işleme sebep olan olay nedeniyle 'rüşvet almak ve vermek, suç işlemek amacıyla kurulan örgüte üye olmak' suçlarından yargılandığı davada, ... Ağır Ceza Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı beraat kararının Yargıtay ... Ceza Dairesi'nin … günlü ve E:…, K:… sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği; bu hususun yargılamanın yenilenmesi sebebi olduğu iddiasına dayanmaktadır.
Davacının, dava konusu işlemin iptali istemiyle açtığı davada; Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesi'nin … günlü, Gensek No:…, E:…, K:… sayılı davanın reddi yolunda verilen kararında, her ne kadar davacı hakkında adli makamlarca yürütülen soruşturma kapsamında Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianameye konu suçlamaların niteliğinden bahsedilmiş ise de, karar tarihinde davacı hakkındaki ceza yargılamasının devam ettiği ve anılan kararın ceza mahkemesi ilamına dayanarak verilmediği, diğer bir ifadeyle işin esası yönünden yapılan değerlendirme sonucuna göre davanın reddine karar verildiği ve bu kararın kesinleştiği görülmektedir.
Davacı tarafından, davanın reddi yolundaki Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kararı hakkında, anılan beraat hükmü gerekçe gösterilerek daha önce yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulduğu, bu gerekçenin idare mahkemesince değerlendirilerek istemin reddedildiği görülmektedir. Dolayısıyla, yargılamanın devamı sırasında var olan ve incelenmiş olan bu kararın 2577 sayılı Kanun'un 53/1-(a) maddesindeki, davayı etkileyen yeni bir belge olarak yorumlanmasına ve yargılama sonuçlandıktan sonra ortaya çıktığının kabul edilmesine hukuken olanak bulunmamaktadır.
Öte yandan; davacı tarafından 'kesinleştiği' ileri sürülen 'beraat hükmü'nün aynı Yasanın 53/1-(c) bendi kapsamında değerlendirilmesi istemi yönünden ise; Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nce daha önce aynı sebebe dayalı olarak yapılan yargılamanın yenilenmesi isteminin reddi yolunda karar verildiği dikkate alındığında, yeniden aynı beraat hükmünün gerekçe gösterilerek, aynı istemde bulunulmuş olması karşısında, 'aynı sebebe dayalı olarak' ikinci kez yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulması, yukarıda izah edilen 'kesin hüküm' kuralının tabii bir sonucu olarak hukuken mümkün görülmemektedir.
Bu itibarla; yargılamanın yenilenmesi isteminin reddi yolunda verilen idare mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVACININ TEMYİZ İSTEMİNİN REDDİNE,
2. ... İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
5. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren (15) onbeş gün içinde Danıştay'da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 29/04/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY :
Temyiz istemine konu yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine yönelik … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın aynen onanması gerektiği oyuyla, çoğunluk kararına gerekçe yönünden katılmıyorum.
