Ceza Bölümü 1986/78 E., 1986/82 K.
Ceza Bölümü 1986/78 E., 1986/82 K.
765 S. TÜRK CEZA KANUNU (MÜLGA) [ Madde 403 ]
1402 S. SIKIYÖNETİM KANUNU [ Madde 15 ]
1402 S. SIKIYÖNETİM KANUNU [ Madde 23 ]
1402 S. SIKIYÖNETİM KANUNU [ Madde 4 ]
"İçtihat Metni"
OLAY : Sanık Hacı Abdullah Güneş`
`in Eylül-1980 tarihinde Almanya`
`ya 7 kg. eroin götürdüğü ve bu yüzden Almanya`
`da mahkum olduğu ileri sürülerek TCK. nun 403/1-2. madde ile tecziyesi istemi ile Edirne C. Savcılığı`
`nın 2.4.1983 gün, 666-185 sayılı iddianamesi ile hakkında kamu davası açılmıştır.
Edirne 2. Ağır Ceza Mahkemesi, 4.6.1984 gününde, esas 1983/123, karar 1984/164 sayı ile; atılı suçun 1402 sayılı Kanun`
`un ek-4. maddesi kapsamına girdiği gerekçesi ile görevsizlik kararı vermiştir.
Sanık Mehmet Emin Selek`
`in 1982 yılında yurt dışına uyuşturucu madde ihraç ettiği ileri sürülerek Edirne C. Savcılığı`
`nın 21.5.1985 gün, 1984/169 sayılı iddianamesi ile açılan kamu davasında Edirne 2. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nce 1.06.1984 gününde, 1984/227-161 sayı ile; sanığın nüfusa kayıtlı olduğu yerin Denizli`
`de bulunması nedeni ile selahiyetsizlik kararı verilerek dava dosyasının Denizli Ağır Ceza Mahkemesi`
`ne gönderilmesine karar verilmiştir.
Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi, 3.3.1986 gününde, esas 1984/128, karar 1986/35 sayı ile; iddianamede sanığın nüfus kaydı tesbit edilmeden ve 16.12.1948 Denizli doğumlu olduğu belirtilerek dava açıldığı, halbuki mahkemece sanık Mehmet Emin Selek`
`in Çameli Kavaklar Köyü nüfusuna kayıtlı Ali ve Güllü`
`den olma 2.12.1950 doğumlu olduğu tesbit edildiği ve böylece iddianamede yazılı şahıs ile mahkemeye gelen şahsın aynı kişi olduğu saptanmadığı ve CMUK. nun 163/2. maddesine göre iddianamede sanığın açık kimliğinin gösterilmesi gerektiği ve Edirne C. Savcılığı`
`nın nüfus kaydını araştırıp bulamayınca da kendisi de yakalanmadan, bu davayı açtığını ve bu itibarla CMUK. nun 253/4. madde uyarınca muhakemenin durdurulmasına ve sanığın açık hüviyeti ve nüfus kaydı tesbit edilmek üzere dosyanın C. Savcılığını`
`na iadesine karar vermiştir.
Sanık Hacı Abdullah Güneş hakkında Edirne 2. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nin görevsizlik kararı ile dosya kendisine gelen Ankara 4. Kolordu Komutanlığı 4 No.lu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi, 7.4.1986 gününde, esas 1984/117, karar 1986/13 sayı ile;
Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nin 30.1.1986 gün, 1984/128 sayılı tezkeresinde '1982 yılında yurt dışına uyuşturucu madde ihracı suçundan sanık Mehmet Emin Selek hakkında açılan davada, aynı uyuşturucu madde kaçakçılığı ile ilgili olarak sanık Hacı Abdullah Güneş hakkında Ankara Sıkıyönetim 4 Nolu Askeri Mahkemesi`
`nin 1984/117 sayılı esasında kayıtlı dava bulunması nedeni ile davalar arasında irtibat olduğundan delillerin birlikte toplanıp değerlendirilmesi zorunluğu sebebi ile davaların birleştirilmesine muvaffakat edilip edilmeyeceğinin' sorulduğu ve Ankara ilinde 19.7.1985 tarihinden itibaren sıkıyönetimin kaldırılması ve 1402 sayılı Kanun`
`un 23. maddesine göre Denizli Ağır Ceza Mahkemesi`
`nde görülen davanın birleştirilmesine kanunen imkan olmaması nedeni ile ve arada da irtibat bulunduğundan kendi mahkemesinin 1984/117 esas sayılı dava dosyasının Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nin 1984/128 esas sayılı dosyası ile birleştirilmek üzere mahkemesinin görevsizliğine ve dosyanın Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`ne gönderilmesine karar vermiştir.
Sanık Abdullah Güneş hakkındaki bu dosya Ankara 4. Kolordu Sıkıyönetim Askeri Savcılığı`
`nın 24.4.1986 gün, 1984/818 sayılı yazısı ile Denizli C. Savcılığı`
`na ve oradan da Denizli Ağır Ceza Mahkemesi`
`ne gönderilmiştir.
Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi, Sanık Abdullah Güneş hakkındaki 5.5.1986 tarihinde kendisine gelen dava dosyasını 1986/98 esas sayısına kaydederek 13.5.1986 gününde, 1986/98-98 sayı ile; sanık Mehmet Selek hakkındaki davada 3.03.1986 gününde, 1984/128-1986/35 sayı ile; muhakemenin durmasına ve gereği için dosyanın savcılığa iadesine karar vermekle şu anda kendi elinde derdest bulunmayan bir dava ile bu davanın birleştirilmesi fiilen imkansız olduğu ve sanık Abdullah Güneş`
`in kendi mahkemesinin görev ve yetki alanında da bir ilgisi bulunmadığı gerekçesi ile kendi mahkemesinin görevsizliğine ve dosyanın Uyuşmazlığın çözümü için Yargıtay 3. Ceza Dairesi`
`ne gönderilmesine karar vermiştir.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi, 30.5.1986 gününde, 7149-6896 sayı ile; sanık Mehmet Emin Selek hakkında Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi ile Ankara 4 Nolu Sıkıyönetim kararları arasında çıkan olumsuz görev uyuşmazlığının çözümünün Uyuşmazlık Mahkemesi`
`ne ait olduğunu belirterek dosyanın C. Başsavcılığı`
`na iadesine karar vermiş ve dosya, C. Başsavcılığı`
`nın 5.6.1986 gün, 481 sayılı yazısı ile Uyuşmazlık Mahkemesi`
`ne gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Türk Ulusu adına yargı yetkisini kullanan Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümü Servet Tüzün`
`ün Başkanlığı`
`nda, Mebrure Gözdemir, A. Mazhar Akman, Türkan Güven, Necati Karakış, Ergun Argon ve A. Vahap Özaslan`
`ın katılmaları ile yaptığı 30.6.1986 günlü toplantıda, geçici raportör Hakim İsmet Köker`
`in raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; toplantıya, Cumhuriyet Başsavcısı yerine katılan Yardımcı Durmuş Ganioğlu ile Askeri Yargıtay Başsavcısı yerine katılan Yardımcı Ferhat Ferhanoğlu`
`nun Adli Yargı yerinin görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları dinlendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Her ne kadar Yargıtay 3. Ceza Dairesi`
`nin 30.5.1986 gün, 7149-6896 sayılı kararında, M. Emin Selek hakkında Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi ile Ankara 4 Nolu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi kararları arasında olumsuz bir görev uyuşmazlığı çıktığı belirtilmiş ise de; olay yerinde açıklandığı üzere, yurt dışına uyuşturucu madde ihracı suçundan sanık Mehmet Emin Selek hakkında ne Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nce, ne de Ankara 4. Kolordu 4 Nolu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi`
`nce verilmiş bir görevsizlik kararı mevcut değildir.
Sanık Mehmet Emin Selek hakkında, Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi, Cumhuriyet Savcılığı`
`nca sanığın açık nüfus ve hüviyet kaydının tam olarak tesbit edilmeden, dava açılması nedeni ile bu noksanın ikmali için dosyanın C. Savcılığı`
`na tevdiine karar vermiştir. Adı geçen sanık hakkında Ankara Sıkıyönetim 4 Nolu Askeri Mahkemesi`
`nce verilmiş herhangi bir karar yoktur.
Ancak; yurt dışına uyuşturucu madde ihracından sanık Hacı Abdullah Güneş hakkında Edirne 2. Ağır Ceza Mahkemesi 4.6.1984 gününde, 1983/128-1984/164 sayı ile; görevsizlik kararı vermiş ve Ankara 4. Kolordu Komutanlığı 4 Nolu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi 7.4.1986 gününde, 1984/117, 1986/13 sayı ile; sanık Hacı Abdullah Güneş hakkındaki bu davada, Denizli 1. Ağır Ceza mahkemesi tarafından kendi mahkemelerine yazılan tezkerede, sanık Hacı Abdullah Güneş ile birlikte suç işlediği ileri sürülen M. Emin Selek hakkında bir dava bulunduğu ve davaların birleştirilmesinin istendiği, ancak Ankara`
`da 19.7.1985 tarihinde sıkıyönetim kaldırılmış bulunması ve irtibat olması nedenleri ile mahkemesinin 1984/117 esas sayılı dava dosyasının Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nin 1984/128 esas saılı dava dosyası ile birleştirilmek üzere görevsizliğe karar vermiştir.
Dosya, kendisine gelen Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi de sanık Abdullah Güneş hakkında 13.5.1986 gününde, 1986/98-98 sayı ile; birleştirme kararı verilen sanık Mehmet Selek hakkındaki 1984/128 esas sayılı davanın elinde derdest bulunmadığını, dosyanın savcılığa iadesine karar verildiği ve bu nedenle, birleştirme hususunun fiilen imkansız olduğunu belirterek kendi mahkemesinin görevsizliğine karar vermiştir.
Böylece; sanık Hacı Abdullah Güneş hakkında Ankara 4. Kolordu Komutanlığı 4 Nolu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi ile Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nin görevsizlik kararları arasında olumsuz bir görev uyuşmazlığı doğmuş bulunmaktadır.
Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığı`
`nın dosyada mevcut 30.1.1986 gün, 1984/128 sayılı müzekkeresinde (dosya sıra no. 401) belirtildiği üzere Ankara Sıkıyönetim 4 Nolu Askeri Mahkemesi`
`nin 1984/117 esas sayısında kayıtlı davada sanık Hacı Abdullah Güneş hakkında kamu davasına neden olan aynı uyuşturucu madde kaçakçılığı ile ilgili olarak sanık Mehmet Emin Selek hakkında da Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nde 1984/128 esas sayıya kayıtlı irtibatlı bir dava bulunduğu anlaşılmaktadır.
Her ne kadar; Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi, 3.3.1986 gününde, 1984/128 esas sayılı Mehmet Emin Selek hakkındaki davayı elinden çıkardığını ileri sürmüş ise de; adı geçen mahkemenin kararı sadece muhakemenin durdurulmasına ve sanığın açık hüviyeti ile nüfus kaydının tesbiti için dosyanın C. Savcılığı`
`na geri gönderilmesine dair bulunmaktadır. Bu itibarla, Cumhuriyet Savcılığı`
`nca aynı dava nüfus kaydının tesbit edilmesinden sonra yasaya göre aynı mahkemeye tevdi edilecektir.
Öte yandan, Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nce, sanık Abdullah Güneş hakkında, 13.5.1986 gününde, 1986/98-98 sayı ile; Ankara 4. Kolordu 4 Nolu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesince görevsizlik ile birleştirme kararı verilen, kendi mahkemesinde davası görülen sanık Mehmet Selek hakkında 1984/128 esas sayılı davada, dosyanın savcılığa iade edilmesi nedeniyle birleştirme imkansız olduğundan görevsizliğe karar vermiştir.
Sanık Mehmet Emin Selek hakkında, Denizli C. Savcılığı`
`nca nüfus ve hüviyet kaydı kesin olarak tesbit edildikten sonra, yeniden Denizli Ağır Ceza Mahkemesi`
`ne açılacak olan davada, Denizli Ağır Ceza Mahkemesi`
`nce görevsizlik kararı verilmesi ve dosyanın Ankara Sıkıyönetim 4 Nolu Askeri Mahkemesi`
`ne gönderilmesi kanunen mümkün değildir. Çünkü, 'sıkıyönetimin kaldırılması halinde sıkıyönetim askeri mahkemelerinin görev ve yetkisi'ni düzenleyen 1402 sayılı Kanun`
`un 23. maddesinde aynen 'sıkıyönetimin kaldırılması durumunda, sıkıyönetim askeri mahkemelerinde görülmekte bulunan davalar sonuçlandırılıncaya kadar bu mahkemelerin görev ve yetkileri devam eder. Bu mahkemelerin hangi komutanlık nezdinde göreve devam edeceği 353 Sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü hakkındaki yönteme göre tesbit edilir. Adı geçen mahkemeler 1402 sayılı sıkıyönetim kanunu hükümlerini uygular... kamu davası açılmamış dosyalar ile duruşmanın tatiline karar verilmiş davalar durumlarına, mahiyetlerine ve kanun hükümlerine göre görevli ve yetkili mercilere gönderilir' denilmektedir.
Tetkik konusu uyuşmazlıkta adli yargı yeri olan Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesince elinde murtabıt dava bulunduğu bildirilen ve sıkıyönetimin kaldırılması halinde sadece görülmekte olan davalar sonuçlandırılıncaya kadar görev ve yetkisi devam eden Ankara Sıkıyönetim Askeri Mahkemesinde sıkıyönetimin kaldırıldığı 19.7.1985 gününden sonra kamu davası açılamayacağı cihetle, Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nce Mehmet Emin Selek hakkında kendisine tevdi edilecek olan davada görevsizlik kararı vererek dosyayı Ankara Sıkıyönetim 4 Nolu Askeri Mahkemesine göndermesine kanunen imkan yoktur.
Kaldı ki, Ankara 4. Kolordu Komutanlığı 4 Nolu Askeri Mahkemesi`
`nin 7.04.1986 gün, 1984/117-1986/13 sayılı görevsizlik kararın konu olan ve sanık Hacı Abdullah Güneş`
`e isnat olunan suçun, bütün yurtta 12.9.1980 günü ilan olunan sıkıyönetimden sonra işlenmiş olması sebebiyle, öncelikle gözönünde bulundurulması gereken 1402 sayılı Kanun`
`un 15. maddesinin (a) fıkrasında sayılan suçlardan ise de, suçun bu madde kapsamına girmesinin önkoşulu sıkıyönetim ilanına ve faaliyetlerine ilişkin olarak işlenmesidir. Oysa ki, dosya içeriğine göre, suçun sıkıyönetim ilanına ve faaliyetlerine ilişkin olarak işlendiği ve sanığın siyasal-ideolojik yasa dışı eylemlere katıldığı veya ilgisi bulunduğu yolunda bir bulgu ve kanıt mevcut değildir.
Bundan başka, suçun 1402 sayılı Kanun`
`un ek-4. maddesi kapsamına girip girmediği hususunun da incelenmesi gerekmektedir. Çünkü 1402 sayılı Kanun`
`un ek-4. maddesinin 2. Fıkrası, aynı Kanun`
`un 13., ve 15. maddeleri kapsamına giren kaçakçılık suçlarına ilişkin görev hükümlerinin saklı tutulduğunu belirtmiştir.
Atılı suç, 1402 sayılı Kanun`
`un 15. maddesi kapsamına girecek nitelikte bulunmadığından ek-4. madde kapsamına girip girmediği tesbit olunmalıdır.
Zikredilen ek-4. maddede (devletin siyasi veya mali veya iktisadi veya askeri veya idari güvenliğini bozacak nitelikteki kaçakçılık suçunu işleyenler ile sıkıyönetim askeri mahkemelerinin görevine giren suçları işleyenlerin fiillerine iştirak halinde olmasa bile bunlara her ne şekilde olursa olsun yardım ettiği anlaşılan kaçakçılık suçları sanıklarının kaçakçılık davalarına bakmak görevi, kanunun 13. maddesindeki zaman kaydına bakılmaksızın Milli Savunma Bakanlığının önceden tesbit ve Resmi Gazete ile yayınlayacağı sıkıyönetim askeri mahkemelerine aittir) denilmektedir.
Bu itibarla bu nevi suçlara ait davalara sıkıyönetim askeri mahkemelerinde bakılabilmesi için devletin siyasi veya mali veya iktisadi veya askeri veya idari güvenliğini bozacak nitelikte bir kaçakçılık suçu olması veya sıkıyönetim askeri mahkemelerinin görevine giren suçları işleyenlerin fiillerine iştirak halinde olmasa bile bunlara her ne şekilde olursa olsun yardım ettiği anlaşılan sanıkların işlediği bir kaçakçılık suçunun bulunması gerekir.
Anılan maddenin konuluş amacı, gerekçesi ve metni bir arada değerlendirilerek atılı suçun devletin iç ve dış güvenliğini tehdit edecek derecede olup olmadığına bakılacaktır. Bu yapılırken kaçakçılığın ek-4. maddede yazılı boyuta ulaşıp ulaşmadığı hususu yalnızca maddi değerin esas alınması ile değil, dava konusu eylemin icra edilmesinde öngörülen gaye ve kaçırılan eşyanın niteliği, miktarı ve sanıkların kişilikleri de gözönüne alınmak suretiyle devletin siyasi, mali, iktisadi, askeri veya idari güvenliği yönünden doğurabileceği tehlike ve zararın boyutlarının saptanıp gözönünde tutulması gerekir.
Bütün bu hususlar gözönüne alındığında, sanığa atılı suçun işleniş şekli ve boyutu itibarıyla ek-4. madde kapsamına girdiğini kabul etmek mümkün görülmemiştir.
Bu itibarla sanık Hacı Abdullah Güneş hakkındaki davanın, M. Emin Selek hakkındaki dava ile suçun birlikte işlenmesi bakımından irtibatlı bulunduğu da gözönüne alınarak delillerin birlikte toplanıp değerlendirilmesi yönünden ve atılı suç 1402 sayılı Kanun`
`un 15., ve ek-4. maddeleri kapsamına girmediğinden, davanın Adli Yargı yerinde görülmesi ve bu nedenle Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nin görevsizlik kararının kaldırılmasına karar verilmesi gerekir.
SONUÇ : Anlaşmazlığın, niteliğine göre Adli Yargı yerinde çözülmesi gerektiğine, bu nedenle Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nin 13.5.1986 günlü, 1986/98-98 sayılı görevsizlik kararının kaldırılmasına, üyelerden Mebrure Gözdemir`
`in karşı oyu ve oyçokluğuyla 30.6.1986 gününde kesin olarak karar verildi.
KARŞI OY :
Sanık hakkındaki kamu davası Edirne C. Savcılığı`
`nın 1.6.1983 gün ve 666/185 sayılı iddianamesi ile TCK. nun 403/1-2. maddesi uyarınca tecziyesi istemi ile Ankara ilinde sıkıyönetimin kaldırıldığı 19.7.1985 tarihinden önce açılmıtır.
Bundan sonra verilen görevsizlik kararları davaya bakmakla görevli yargı yerinin belirlenmesi ile ilgilidir.
Denizli 1. Ağır Ceza Mahkemesi`
`nin 1984/128 esasında kayıtlı sanık Mehmet Emin Selek hakkındaki dava ile aynı eylem sanığı olup, Ankara Sıkıyönetim 4 Nolu Askeri Mahkemesi`
`nin 1984/117 esas sayılı dosyası ile yargılanmakta olan sanık Hacı Abdullah Güneş hakkındaki davanın; mezkur mahkemece irtibat nedeni ile birleştirilmesi konusunda görüş sorulması üzerine, Ankara Sıkıyönetim 4 Nolu Askeri Mahkemesi, bu yerde sıkıyönetimin kaldırıldığı tarihten sonra 7.04.1986 tarihinde görevsizlik kararı verilmiştir.
Bu nedenle; Davanın sıkıyönetimin kaldırılmasından sonra açılmış sayılması usul hükümleri muvacehesinde mümkün görülmemiş ve 1402 sayılı Kanun`
`un 23. maddesi hükmünün bu davada uygulama yeri bulunamamıştır.
Şu hale göre; Davanın Askeri Yargı yerinde görülmesi gerektiği düşüncesi ile çoğunluk görüşüne karşıyım.
