Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2015/1859 E. , 2021/4069 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2015/1859
Karar No:2021/4069
TEMYİZ EDENLER
(DAVALILAR) : 1- … Hizmetleri ve Araç Kiralama Sanayi ve Ticaret A.Ş. (… İşletmeleri Ticaret A.Ş.)
VEKİLİ : Av. …
2- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLLERİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- … 2- … 3- … 4- … 5- …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ticari hatlı minibüs sahibi davacılar tarafından, İstanbul Otobüs İşletmeleri Ticaret A.Ş.'nin 24/07/2013 tarihli Çatalca Bölge Taşıma İşi Yaptırılması ihalesinin ve buna ilişkin 25/07/2013 tarihli ihale komisyonu kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi UKOME kararı ile Çatalca İlçesi ile Köyleri arasında minibüs taşımacılığı yapılması için 3 yıllık ihaleye çıkılmasına karar verildiği, ardından … tarih ve … sayılı UKOME kararı ile, öncesindeki karar ile ihaleye çıkılmasına karar verilmiş ise de, 9 hat 50 araç için ortalama 600 yolcu olması beklenirken sayının bu rakamın altında kaldığı, bu şekliyle taşımacılığın verimli olamayacağının anlaşıldığından bahisle, … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi UKOME kararının ( 9 hat 50 araç ile taşımacılık yapılması ve bu nedenle bu hatlar için 3 yıllığına ihale yapılmasına ilişkin karar) iptal edildiği, ardından … tarih ve … sayılı belediye meclisi kararı ile, her iki UKOME kararı da ilgi gösterilerek, söz konusu güzergahlardaki 9 hat ve 50 araçla taşımacılık işletmesi işinin 15 yıl süre ile İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş.'ye devredildiği, İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş. tarafından, Çatalca Bölge Taşıma İşi için ihale yapıldığı ve yüksek teklifi veren kooperatife 24/07/2013 tarihinde ihale edildiği, buna ilişkin olarak 25/07/2013 tarihli ihale komisyonu kararının alınması üzerine bakılan davanın açıldığı; İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş.'ye taşımacılık işinin devrine ilişkin … tarih ve … sayılı belediye meclisi kararının (Çatalca ilçesine ilişkin kısmının) … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı ile … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla hukuka aykırılıkları saptanarak iptal edildiği; bu durumda, dava konusu ihale işlemi ile komisyon kararının hukuki ve maddi dayanağı kalmadığından, dava konusu işlemlerde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı İstanbul Ulaşım Hizmetleri ve Araç Kiralama Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından, kesinleşmemiş mahkeme kararlarının iptal kararına dayanak alındığı ve bu durumun hukuken kabul edilemez nitelikte olduğu, belediye meclisi kararına karşı açılan davanın temyiz aşamasında olduğu, dava konusu uyuşmazlığın idari işlem olarak kabul edilemeyeceği, olayda Kamu İhale Kanunu'nun uygulama alanının bulunmadığı, dava konusu ihalenin tamamen kendi takdirleri ile en fazla teklif verecek olan firmaya işin verilmesini sağlamak amacıyla yapıldığı, 9 hatta 59 aracın çalışmasına ilişkin 2006 tarihli UKOME kararına karşı açılan davanın reddedildiği ve kararın Danıştay tarafından onandığı ileri sürülmektedir.
Davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, dava konusu işlemlerin belediye iştirakine ait olduğu, dolayısıyla hasım mevkiinden çıkarılmaları gerektiği, UKOME kararının yalnızca ihale yapılmasına ilişkin kısmının iptal edildiği, ancak Çatalca ilçesinde ulaşım aracı ihtiyacının ortadan kalktığına dair herhangi bir ifadenin bulunmadığı, Çatalca ilçesinde ulaşım sorununun devam ettiği ve bunun çözümü için … tarih ve … sayılı Belediye Meclisi kararının alındığı, 5216 sayılı Kanun'un 26. maddesine uygun olarak devir yapıldığı, ihale sonucu taşımacılık yapmaya başlayan araçların tamamının çalışma ruhsatı aldığı, dava konusu ihale işleminden önce de bölgede aynı sayıda minibüs çalışmaya devam ettiği, davacıların menfaatini olumsuz etkileyecek bir değişiklik yapılmadığı, iptal kararına dayanak olarak alınan kararların temyiz aşamasında olduğu ve davada mahkemenin temyiz incelemesini bekletici mesele yapması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacılar tarafından, belediye iştiraklerinin işlemlerinin idari işlem olduğu ve idari yargıya tabi olduğu, belediye iştiraklerinin Kamu İhale Kanunu'na tabi olduğu, davalıların tesis ettikleri işlemlerin hukuka aykırı olduğu, ihaleyi kazanan kooperatifin araçlarının ruhsat şartlarını taşımadığı, yeni araçlara neden gereksinim duyulduğunun somut bir şekilde idarece ortaya konulmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
… tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi UKOME kararı ile Çatalca İlçesi ile Köyleri arasında 9 hat ve 50 araç ile minibüs taşımacılığı yapılması için 3 yıllık ihaleye çıkılmasına karar verilmiştir. Ardından … tarih ve … sayılı UKOME kararı ile, öncesindeki karar ile ihaleye çıkılmasına karar verilmiş ise de, 9 hat 50 araç için ortalama 600 yolcu olması beklenirken sayının bu rakamın altında kaldığı (350) tespit edildiğinden bu şekliyle taşımacılığın verimli olamayacağından bahisle, … tarih ve … sayılı UKOME kararının 'ihale yapılması hükmünün' iptal edilerek Çatalca ilçesinde ulaşım ihtiyacının ilgili mevzuatlara uygun olarak giderilmesine karar verilmiştir.
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile, her iki UKOME kararı da ilgi gösterilerek, söz konusu güzergahlardaki 9 hat ve 50 araçla taşımacılık işletmesi işinin 15 yıl süre ile İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş.'ye devredilmesine karar verilmiştir.
İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş tarafından, Çatalca Bölge Taşıma İşi için ihale prosedürü başlatılmış ve en yüksek teklifi veren S.S. … No.lu Çatalca Minibüsçüler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi'ne 24/07/2013 tarihinde iş ihale edilmiş, buna ilişkin olarak 25/07/2013 tarihli ihale komisyonu kararı alınmıştır.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. Maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde; 'Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek' büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.
5216 Kanun'un 9. maddesinde ise, büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu'nun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi'nin kurulacağı; bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkilerinin ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılacağı kurala bağlanmıştır.
Anılan Kanun'un 26. maddesinde, 'Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler. Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50'sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50'sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. Ancak bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.' kuralı yer almıştır.
Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği'nin 18. maddesinde, 'UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla (...)
ç) Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek, gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara ait otopark olmaya müsait boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunların sahiplerine veya üçüncü şahıslara işletilmesi için izin vermek, izin verilen otoparklar ile karayolu üzerindeki diğer park yerlerinde engelliler için işaretlerle belirlenmiş bölümler ayrılmasını sağlamakla (...) görevli ve yetkilidir.' hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyada yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden, … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi UKOME kararı ile Çatalca İlçesi ile Köyleri arasında 9 hat ve 50 araç ile minibüs taşımacılığı yapılması için 3 yıllık ihaleye çıkılmasına karar verildiği, daha sonra ise … tarih ve … sayılı UKOME kararı ile, öncesindeki karar ile ihaleye çıkılmasına karar verilmiş ise de, 9 hat 50 araç için ortalama 600 yolcu olması beklenirken sayının bu rakamın altında kaldığı (350) tespit edildiğinden ve bu şekliyle taşımacılığın verimli olamayacağından bahisle, … tarih ve … sayılı UKOME kararının 'ihale yapılması hükmünün' iptal edilerek Çatalca ilçesinde ulaşım ihtiyacının ilgili mevzuatlara uygun olarak giderilmesine karar verildiği, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile, her iki UKOME kararı da ilgi gösterilerek, söz konusu güzergahlardaki 9 hat ve 50 araçla taşımacılık işletmesi işinin 15 yıl süre ile her bir araç için 100 TL karşılığında İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş.'ye devredilmesine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri gereği Büyükşehir Belediyelerinin toplu ulaşım hizmetlerini belediyelerin iştiraki olan şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebileceği açık olmakla birlikte, 5216 sayılı Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirleme ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının sayısının tespiti konusunda münhasıran yetkili olan UKOME'nin … tarih ve … sayılı kararı ile Çatalca İlçesi ile Köyleri arasında 9 hat ve 50 araç ile minibüs taşımacılığı yapılması için 3 yıllık ihaleye çıkılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi UKOME kararının 'ihale yapılması' hükmünün iptaline karar verildiği ancak taşımacılık işletmesinin devredildiği İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş.'nin ise UKOME kararına aykırı olarak dava konusu ihaleyi gerçekleştirdiği görülmektedir.
Bu itibarla, UKOME kararı ile taşıma hizmeti konusunda ihale yapılmasından vazgeçilerek ulaşım ihtiyacının mevzuata uygun olarak giderilmesine karar verilmesine rağmen, taşımacılık işletmesini devralan İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş. tarafından ihale yapılmasında hukuka uygunluk bulunmadığından dava konusu işlemlerin iptali yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemlerin iptali yolundaki … . İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davalılara iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 30/11/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X) :
Dosyanın incelenmesinden; … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi UKOME kararı ile Çatalca İlçesi ile Köyleri arasında minibüs taşımacılığı yapılması için 3 yıllık ihaleye çıkılmasına karar verildiği, ardından … tarih ve … sayılı UKOME kararı ile, öncesindeki karar ile ihaleye çıkılmasına karar verilmiş ise de, 9 hat 50 araç için ortalama 600 yolcu olması beklenirken sayının bu rakamın altında kaldığı, bu şekliyle taşımacılığın verimli olamayacağının anlaşıldığından bahisle, … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi UKOME kararının ( 9 hat 50 araç ile taşımacılık yapılması ve bu nedenle bu hatlar için 3 yıllığına ihale yapılmasına ilişkin karar) iptal edildiği, ardından … tarih ve … sayılı belediye meclis kararı ile, her iki UKOME kararı da ilgi gösterilerek, söz konusu güzergahlardaki 9 hat ve 50 araçla taşımacılık işletmesi işinin 15 yıl süre ile İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş.'ye devredildiği, İstanbul Otobüs İşletmeleri A.Ş. tarafından, Çatalca Bölge Taşıma İşi için ihale yapıldığı ve yüksek teklifi veren kooperatife 24/07/2013 tarihinde işin ihale edildiği, buna ilişkin olarak 25/07/2013 tarihli ihale komisyonu kararının alınması üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İdare Mahkemesi'nce, uyuşmazlık konusu ihale işlemlerinin dayanağı niteliğindeki … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi kararına karşı açılan davalarda iptal kararı verildiği, hukuki ve maddi dayanağı kalmayan dava konusu ihale işlemlerinde de hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verildiği, ancak, anılan belediye meclisi kararına karşı açılan davalardan feragat edildiği ve … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı ile … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla konusu kalmayan davalar hakkında feragat nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verildiği görülmektedir.
Bu durumda, dava konusu ihale işlemlerinin dayanağı niteliğindeki … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi kararı hukuki olarak varlığını koruduğundan temyize konu İdare Mahkemesi kararının bozulması ve davanın reddine karar verilmesi gerektiği oyuyla karara katılmıyorım.
