Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2020/9343 E.  ,  2021/9694 K.

T.C.

D A N I Ş T A Y

ALTINCI DAİRE

Esas No : 2020/9343

Karar No : 2021/9694

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...

VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Eskişehir ili, Tepebaşı ilçesi, .... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmaza yönelik olarak 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planında değişiklik yapılması isteminin reddine ilişkin Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı işleminin iptali istenmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarihli, E:..., K:... sayılı kararında; 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planında değişiklik yapılmasına ilişkin isteminin bu hususta karar vermeye yetkili organ olan belediye meclisi tarafından incelenerek karara bağlanması gerekirken davalı Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı işlemiyle reddedilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

SAVUNMALARIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ: Davacının mevzi nazım imar planı teklifinin kabulüne ilişkin Eskişehir Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararının, ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla iptaline karar verildiği, bu karara karşı yapılan istinaf isteminin ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla reddedildiği, anılan karara karşı temyiz isteminde bulunulması üzerine temyize konu kararın, Dairemizin 16/09/2021 tarih ve E:2019/18223, K:2021/9693 sayılı kararıyla değişik gerekçeyle onanmasına karar verildiği görülmektedir.

Her ne kadar anılan davada iptal kararının gerekçesinin, Dairemizin bahsi geçen kararı ile değiştirilmesine karar verilmiş ise de bu iptal kararının uygulanması amacıyla, davacının mevzi nazım imar planı teklifinin kabulüne ilişkin ... tarih ve ... sayılı belediye meclisi kararının, Eskişehir Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile iptal edildiği görülmektedir.

Uyuşmazlıkta davalı idare tarafından, iptal kararının gerekleri yerine getirilerek davacı taşınmazına ilişkin olarak yapılan mevzi nazım imar planının iptal edilmesi sonrasında, dava konusu taşınmazın bulunduğu alanda 1/25.000 ölçekli nazım imar planı dışında herhangi bir imar planı bulunmadığı görülmektedir. Bu alanda yapılacak olan imar planlarının 1/25.000 ölçekli nazım imar planına, şehircilik ilkeleri ile planlama esaslarına ve imar mevzuatına uygun olarak hazırlanması gerekmekte ise de anılan imar planlarını yapmakta yetkili ve görevli belediyelerin anılan imar planlarını yapmaya yargı kararıyla zorlanması mümkün değildir.

Bu kapsamda, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı bulunmayan alanda kalan davacı taşınmazının LPG ikmal istasyonu ve dinlenme tesis alanı olarak planlanmasına yönelik parsel bazlı ve parçacıl nitelikteki davacı talebinin reddine ilişkin dava konusu Eskişehir Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığından temyize konu kararın bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :

Davacının maliki olduğu dava konusu taşınmaz, meri 1/25.000 ölçekli nazım imar planında tarım alanı kullanımında kalmaktadır. Taşınmazın bulunduğu alana ilişkin olarak 1/5.000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı bulunmamaktadır.

Davacı tarafından uyuşmazlık konusu taşınmaza ilişkin olarak tarım dışı amaçla kullanım izni verilmesi talep edilmiş, anılan talep uygun bulunarak Eskişehir Valiliği Tarım İl Müdürlüğünün 06/10/2006 tarih ve 5900 sayılı işlemiyle taşınmazın tarım dışı amaçla kullanımına izin verilmiştir. Bu izin kapsamında, davacı tarafından davalı büyükşehir belediye başkanlığına sunulan ve taşınmazın akaryakıt ve LPG ikmal istasyonu ve dinlenme tesis alanı olarak planlanması talebini içeren mevzi nazım imar planı teklifi uygun bulunmayarak büyükşehir belediye meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile reddedilmiştir.

Daha sonra, dava konusu taşınmazın içinde bulunduğu alan 21/01/2017 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla Eskişehir İnönü Ovası Büyük Ova Koruma Alanı ilan edilmiştir.

Büyük ova koruma alanı ilanı sonrasında, davacı tarafından davalı idareye ikinci kez sunulan imar planı teklifi, büyükşehir belediye meclisince kabul edilmiş, ancak anılan kararın davacı belediye başkanı tarafından yeniden görüşülmesi için iade edilmesi üzerine büyükşehir belediye meclisince yeniden yapılan incelemede mevzi nazım imar planı teklifinin kabulünde ısrar edilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı belediye meclisi kararı alınmıştır.

Anılan işlemin iptali istemiyle Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı tarafından açılan davada ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; dava konusu taşınmaza ilişkin olarak müdahil (görülmekte olan davanın davacısı) tarafından talep edilen tarım dışı amaçlı kullanım izninin Eskişehir Valiliği Tarım İl Müdürlüğünün 06/10/2006 tarih ve 5900 sayılı işlemiyle verildiği, anılan izin kapsamındaki taşınmaza ilişkin olarak davalı yanında müdahil tarafından sunulan ve taşınmazın akaryakıt ve LPG ikmal istasyonu ve dinlenme tesis alanı olarak planlanması talebini içeren mevzi nazım imar planı teklifinin belediye meclisince kabul edilmediği, bu sırada, 21/01/2017 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla davaya konu taşınmazın da içinde bulunduğu alanın Eskişehir İnönü Ovası büyük ova koruma alanı ilan edildiği, akabinde davalı yanında müdahil tarafından tarafından ikinci kez plan teklifi sunulduğu, bu teklifin ... tarih ve ... sayılı belediye meclisi kararı ile kabul edildiği görüldüğünden taşınmazın tarım dışı amaçla kullanılmasına ilişkin izin bakımından izlenilmesi gereken usulün Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmelik'in 19. maddesinin 3. fıkrasının göndermesiyle aynı maddenin 1. fıkrasında yer verilen düzenlemeye tabi olduğu, bu kapsamda, taşınmaza ilişkin amaç dışı kullanım taleplerinin Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca verilecek izne ve kanunda sayılan şartlara bağlı olduğunun anlaşıldığı, İdare Mahkemesince yapılan 28/09/2018 tarih ve E:2018/346 sayılı ara kararı ile taşınmaza ilişkin olarak, bölgenin büyük ova koruma alanı ilanından sonra, anılan Yönetmeliğin 19. maddesinin 1. fıkrası kapsamında Bakanlıkça izin verilip verilmediğinin sorulduğu, Bakanlıkça, büyük ova koruma alanı ilanından sonra taşınmaza ilişkin herhangi bir izin verilmediğinin belirtildiği görüldüğünden Kanun ve Yönetmelikte belirtilen usule uyulmaksızın kabul edildiği anlaşılan dava konusu mevzi nazım imar planında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

Öte yandan, anılan karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolunda ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın temyiz edilmesi üzerine, Dairemizin 16/09/2021 tarih ve E:2019/18223, K:2021/9693 sayılı kararı ile Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik hükümlerinin yürürlükte olduğu süreçte dahi nazım imar planı bulunan bir alanda ayrıca mevzi imar planı yapılarak alanın bu suretle yapılaşmaya açılmasının yasa ve yönetmelikteki tanımlara uygun olmadığı, dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde ise mevzi imar planlarına ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemesi nedeniyle yürürlükteki mevzuat hükümleri uyarınca hiçbir ölçekte mevzi imar planı yapılmasının mümkün olmadığı, bu durumda, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı bulunan alanda yer alan dava konusu taşınmaza ilişkin olarak hazırlanan mevzi 1/5.000 ölçekli nazım imar planının kabulüne ilişkin büyükşehir belediye meclisi kararında hukuka uyarlık bulunmadığı neticesine varıldığından sonucu itibariyle isabetsiz bulunmayan kararın belirtilen gerekçeyle onanmasına karar verilmiştir.

Bahsi geçen iptal kararının uygulanmasını teminen Eskişehir Büyükşehir Belediye Meclisince, davacının mevzi nazım imar planı teklifinin kabulüne ilişkin ... tarih ve ... sayılı belediye meclisi kararının iptaline yönelik ... tarih ve ... sayılı karar alınmıştır.

Bu işlemin iptali istemiyle davacı tarafından açılan davada, dava konusu edilen işlemin, ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın uygulanması amacıyla tesis edildiği anlaşıldığından yargı kararının gereklerinin yerine getirilmesinden ibaret olan dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla davanın reddine karar verilmiş, bu karar temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir.

Davacı bu kez, davalı idareye başvurarak dava konusu taşınmaza ilişkin olarak gerekli tüm izin ve kurum görüşlerinin alındığı gözetilerek yeniden 1/1000 ve 1/5000 ölçekli imar planlarının yapılmasını talep etmiştir. Bu talep Eskişehir Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığının 15/02/2019 tarih ve 7466 sayılı işlemi ile; davacı taşınmazına ilişkin plan teklifinin kabulü üzerine açılan davada ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, iptal kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla Büyükşehir Belediye Meclisince mevzi nazım plan değişikliğinin kabulüne ilişkin kararın iptal edildiği belirtilerek reddedilmiştir.

Bunun üzerine anılan ret işleminin iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:

3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların  yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Uyuşmazlıkta, taşınmazın bulunduğu alanın büyük ova koruma alanı ilanı sonrasında, davacı tarafından davalı idareye ikinci kez sunulan mevzi nazım imar planı teklifinin kabulüne ilişkin ... tarih ve ... sayılı belediye meclisi kararının iptali istemiyle Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı tarafından açılan davada ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararı ile yukarıda yer verilen gerekçeyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de anılan karara karşı yapılan istinaf isteminin reddine ilişkin ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın temyiz edilmesi üzerine temyize konu kararın Dairemizin 16/09/2021 tarih ve E:2019/18223, K:2021/9693 sayılı kararıyla, dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde mevzi imar planlarına ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği, dolayısıyla Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği uyarınca hiçbir ölçekte mevzi imar planı yapılmasının mümkün görülmediği, bu durumun imar mevzuatının, her ölçekte nazım imar planı bulunan alanlarda plan hiyerarşisi ve planların kademeli birlikteliği ilkesi gözetilerek 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının hazırlanması ve uygulama işlemlerinin bu imar planları esas alınarak yapılması gerektiğini düzenleyen hükümlerinin bir gereği olduğu, bu nedenle, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı bulunan alanda yer alan dava konusu taşınmaza ilişkin olarak hazırlanan mevzi 1/5.000 ölçekli nazım imar planının kabulüne ilişkin büyükşehir belediye meclisi kararının iptaline karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle değişik gerekçe onama kararı verilmiştir.

Anılan davada iptal kararının gerekçesinin, Dairemizin bahsi geçen kararı ile değiştirilmesine karar verilmiş ise de bu iptal kararının uygulanması amacıyla, davacının mevzi nazım imar planı teklifinin kabulüne ilişkin ... tarih ve ... sayılı belediye meclisi kararının, Eskişehir Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile iptal edildiği, davacının dava konusu işleme esas başvurusunun da yargı kararının uygulanmasına yönelik olarak tesis edilen işlem gerekçe alınmak suretiyle Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığının 15/02/2019 tarih ve 7466 sayılı işlemiyle reddedildiği anlaşılmıştır.

İdarelerin, yargı kararlarının gereklerini yerine getirmekte bağlı yetkisi bulunduğu halde mahkeme kararları ile imar planı yapmaya zorlanmasının mümkün olmadığı açıktır.

Uyuşmazlıkta davalı idare tarafından, iptal kararının gerekleri yerine getirilerek davacı taşınmazına ilişkin olarak yapılan mevzi nazım imar planının iptal edilmesi sonrasında, dava konusu taşınmazın bulunduğu alanda 1/25.000 ölçekli nazım imar planı dışında herhangi bir imar planı bulunmadığı görülmektedir. Bu alanda yapılacak olan imar planlarının 1/25.000 ölçekli nazım imar planına, şehircilik ilkeleri ile planlama esaslarına ve imar mevzuatına uygun olarak hazırlanması gerekliliği bulunmasına rağmen imar planlarını yapmakta yetkili ve görevli belediyelerin anılan imar planlarını yapmaya yargı kararıyla zorlanması mümkün değildir.

Bu kapsamda, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı bulunmayan alanda kalan davacı taşınmazının LPG ikmal istasyonu ve dinlenme tesis alanı olarak planlanmasına yönelik parsel bazlı ve parçacıl nitelikteki davacı talebinin reddine ilişkin dava konusu Eskişehir Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığının 15/02/2019 tarih ve 7466 sayılı işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. Davalı temyiz isteminin kabulüne,

2. ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,

3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine 16/09/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.